چکیده:
حرکت نحوی یکی از جذابترین بخش های نظریة دستور همگانی است که از الگوهای آغازی این نظریه تا الگوهای متاخر امروزی، همگی جایگاه و اهمیت خود را حفظ کردهاند. توجیه های بسیاری برای چگونگی کارکرد این فرایند نحوی در ساخت های زبانی زبانهای گوناگون ارائه شده است . با تلاشهای بسیار زبانشناسان ایرانی ، هنوز بسیاری از مسائل مطرحشده در دستور همگانی ــ به ویژه دیدگاه کمینه گرا- در زبان فارسی بررسی نشده است . در این پژوهش ، با بررسی حرکت های نحوی روبه پایین براسـاس کمینـه گرایـی ، بـه نحـو جمـلات فارسـی و پیچیدگی های این نوع حرکت دقیق تر نگریسته می شود. بر این اساس، ویژگی های یگانه و تمایزدهنـدة حرکـت هـای روبه پایین در زبان فارسی معرفی و شش نوع حرکت روبه پایین بررسـی و توصـیف مـی شـوند کـه در ایـن میـان می توان به حرکت هستة گروه مطابقه ، گروه زمان و گروه نفی اشاره کرد. به نظر می رسـد بـا درنظرگـرفتن امکـان حرکت روبه پایین ، می توان توجیه بهتری از چگونگی نحو جمـلات فارسـی و جایگـاه گـرههـای نقشـی صـرفی در ساخت سلسله مراتبی اشتقاق جمله های زبان فارسی ارائه کرد
خلاصه ماشینی:
بر این اساس، ویژگی های یگانه و تمایزدهنـدة حرکـت هـای روبه پایین در زبان فارسی معرفی و شش نوع حرکت روبه پایین بررسـی و توصـیف مـی شـوند کـه در ایـن میـان می توان به حرکت هستة گروه مطابقه ، گروه زمان و گروه نفی اشاره کرد.
نام دیگری که برای حرکت های روبه پایین به کاربرده می شود، پرشوند١٤ است ؛ بدین معنا که هستة واژگانی پایین تر، یک عنصر صرفی را که به صورت وند در جایگاه هستة یک گروه بالاتر قرار دارد، به سمت خود کشیده و آن را با خود پیوند می دهد.
ازآنجایی که این مقولات صرفی در زبان فارسی بیشتر به صورت وند ظاهر می شوند و جزو گرههای سبک ١٧ به شمارمی روند؛ ازطرفی فعل تمایل بسیاری به جذب آنها دارد، حرکت های روبه پایین بدون محدودیت فاصله و بدون وجود گره محدودیت انجام می پذیرند.
ازآنجا که هستة گروه مطابقه نیز در زبان فارسی به صورت یک وند صرفی نمود می یابد، ناگزیر از یک حرکت 21 اجباری روبه پایین به سمت هستة گروه فعلی است .
در برنامة کمینه گرا، شکل گیری ساخت جملات با فرایند ادغام و از گرههای پایانی آغاز می شود و تا رسیدن به بالاترین گره ادامه می یابد (٦٨ :٢٠٠٤ ,Radford)؛ اما در تحلیل های یادشده، به دلیل همان دوگانگی که در ایراد دوم بدان اشاره شد، امکان ادغام پایین ترین گره ــ در این تحلیل ها بیان شده که گره پایانی در ساخت جملات زبان فارسی ، گره زمان است ــ با گره مجاور (هستة گروه فعلی ) وجود ندارد.