چکیده:
تحول ژئوپلیتیکی دهه پایانی قرن بیستم و جنگهای اول و دوم خلیج فارس در 1991 و
2003 م که به سقوط صدام حسین منجر شد همراه با آرزوی دیرینه کردها برای نایل شدن به
استقلال، زمینه را برای ایجاد خود گردانی کردها و تأسیس حکومت منطقهای فدرال در
شمال عراق فراهم کرد.حکومت خود گردان شمال عراق توانسته است در مدت 15 سال گذشته دستاوردهایی در
زمینههای توسعه اقتصادی-اجتماعی، ارتقاء ارزشهای فرهنگی و قومی، نماد سازی قومی،
آزادی و دمکراسی، اتصال کردستان با جهانیان و سیستم بین المللی و غیره داشته باشد و
از موقعیت الگویی و آرمانی در بین کردهای خاورمیانه برخوردار شود.این مقاله پس از بررسی سیر تکوین حکومت خود گردان کردی، به مطالعه تأثیر آن بر
کردهای کشورهای منطقه خاورمیانه به ویژه ترکیه، ایران و سوریه میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"مسأله کردستان که موضوع این مقاله است اگر چه سابقه دیرینهای دارد ولی پس از فروپاشی نظام دو قطبی و شکست صدام از نیروهای ائتلاف در سال 1991 و نیز سقوط دولت بعث در عراق پس از حمله آمریکا و انگلیس در سال 2003، به صورت یک پدیده ژئوپلیتیکی فعال در منطقه و جهان ظاهر گردید، و نوعی حکومت خود گردان کردی را در شمال عراق شکل داد{L(12,2003,dleifsnatS)L}و مناطق کردنشین کشورهای همسایهدر خاورمیانه را نیز دستخوش تحولاتی نمود که از سیر فزایندهای برخوردار می باشد.
موقعیت حاشیهای همراه با توپوگرافی و فضای جغرافیایی پیچیده و نیز نگرش دولتها و گروه اکثریت ملی به آنها به عنوان شهروند درجه 2 و شورشی سبب شده است که مناطق کردنشین عموما توسعه نیافته محسوب شوند و از لحاظ اقتصادی و اجتماعی و عمرانی عقب ماندهتر از سایر نقاط کشور باشند که این خود باور تبعیض و بیعدالتی را در بین اقلیت کرد گسترش داده و روابط آنها را با دولت مرکزی بدتر میکند.
این خواستها به نوعی طرح مجدد خواستهای دیرینه نظیر آزادی و ترویج زبان و فرهنگ کردی، رفع تبعیض اقتصادی-اجتماعی و عمران منطقهای، داشتن اختیارات و حق مشارکت سیاسی در امور محلی و نظایر آن میباشند این کنش تحت تأثیر عوامل مختلفی توسعه پیدا کرده است:از جمله موفقیت کردها در ایجاد حکومت خودگردان شمال عراق، جلب توجه نظام بینالمللی در مسایل کردها، جهانی شدن مسایل کردستان از طریق رسانههای عمومی پس از استقرار حکومت خودگردان، حمایت آمریکا و اروپا و سیستم بینالمللی از کردها عوامل ملی نظیر تلاش ترکیه جهت عضویت در اتحادیه اروپا که با تأمین حقوق کردها پیوند خورده است، گشایش فضای سیاسی در ایران پس از انتخابات 1376، فوت حافظ اسد در سوریه، نحوه عمل احزاب سیاسی کرد و نظایر آن."