چکیده:
هزینههای مازاد طرحهای عمرانی و تأخیر در بهرهبرداری از آنها از جمله مسائل مهم مالیه عمومی است که باید سازوکاری برای ساماندهی طرحهای عمرانی با هدف افزایش کیفیت اجرا و کاهش هزینهها طراحی شود. از جهت نظری اجرای طرحهای عمرانی توسط دولت (بهدلیل وجود شکست بازار) میتواند بهصورت دمکراتیک یا غیردمکراتیک باشد که در هر دو روش مشکل هزینههای مازاد طرحهای عمرانی وجود دارد و همه کشورها با آن روبهرو هستند. بر این اساس در طرحهای عمرانی دولت، هزینههای مازاد طرحهای عمرانی اجتنابناپذیر بوده و مهم اتخاذ روشهایی است که کیفیت اجرای طرحهای عمرانی را افزایش و هزینههای مازاد را تاحدامکان کاهش دهد. در این مقاله با توجه به این موضوع، زمینههای قانونی، ساخت سیاسی و سیاستگذاری در تصویب این طرحهای عمرانی و همچنین تجربه کشورهای دنیا در مدیریت این طرحها و کاهش هزینههای آن، پیشنهاد شده است که برای کاهش هزینههای عمرانی در اقتصاد ایران از سه روش «مشارکت خصوصی ـ عمومی»، «واگذاری» و «اولویتبندی» طرحها با توجه به نوع آنها استفاده شود. پیشنهاد میشود ابتدا طرحها با معیار توجیه اقتصادی به سه گروه طرحهای دارای توجیه اقتصادی، طرحهای بدون توجیه اقتصادی اما قابل اقتصادیسازی و طرحهای بدون توجیه اقتصادی و غیرقابل اقتصادیسازی تقسیم شوند. سپس برای طرحهای دسته اول و دوم از روشهای «مشارکت خصوصی ـ عمومی» و «واگذاری طرحها» و برای طرحهای دسته سوم، از روش «اولویتبندی» استفاده شود و در این میان لازم است که به تدوین بسترهای قانونی جدید و همچنین الزامات قوانین موجود توجه شود.
Extra-costs of development projects and delays in their termination، as important issues in public finance require a mechanisms for Enhancing Quality of Implementment and reducing their costs. Theorectically، performing development projects can be carried out democratically and non-democratically، imposing extra-costs in all countries. but the main problem is to find mechanism to reduce these costs as much as possible.
In this paper، given the legal context، political and policy-making structures in the approval of development projects، and the experience of some other countries، three solutions are recommended: Public-Private Partnership، Privatization and Prioritization. In this context، it is necessary to classify them into three groups ineconomical terms. Profitable (economically feasible) projects; projects that are not profitable but can be made profitable in the foreseen future; and unprofitable projects.
The first two groups of projects require Public-Private Partnership، and Privatization، and Prioritization is recommended for the third group. In doing so، a new legal context as well as existing laws should be considered.
خلاصه ماشینی:
درمجمـوع بـا مقایسـه تطبیقـی اقـدامات انجـام گرفتـه در / کشورها میتوان روش های مورد استفاده یا عوامل مؤثر بر کاهش هزینه های عمرانی و افـزایش کیفیت طرح های عمرانی رابه این صورت فهرست کرد: ـ اولویت بندی طرح های عمرانی و رتبه بندی پروژه های بخش عمومی ؛ ـ قراردادهای مشارکت بخش عمومی و خصوصی؛ ـ واگذاری طرح های عمرانی نیمه تمام به بخش خصوصی ؛ ـاستفاده از ابزارهای مختلف تضمینی و پوشش ریسک ؛ ـبرنامه استراتژیک بلندمدت و سامان دهی طرح های عمرانی براساس آن ؛ ـ فهرست و زمان بندی پروژه های زیرساختی ملی ؛ ـ شکل دهی طرح ملی تضمین کیفیت برای جدا کردن امور سیاسی از مدیریتی و اجرایی ؛ ـتمرکز بر تحلیل هزینه ـ فایده در فاز اول بررسی طرح های عمرانی ؛ ـ تمرکز بر استراتژی مدیریت پروژه و هزینه های پروژه در فاز دوم بررسی طرح های عمرانی ؛ ـ شکل دهی سیستم سرمایه گذاری ملی مدیریت سرمایه گذاری های عمومی از طریق آن ؛ ـ تعیین رویه هاو خطوط راهنمای استاندارد برای اجراو برعهده گرفتن پروژه ؛ ـ طراحی سازوکار توازن و مقابله و جداکردن نهادهای تصمیم گیراز یکدیگر؛ ـ طراحی سازوکار بازخورد:ارزیابی کوتاه مدت (بعد از اتمام پروژه ) و میان مدت (بعـداز مشخص شدن آثار اجتماعی و اقتصادی پروژه ).
در این تحقیق برای بررسی سازوکارهای کاهش هزینه های مازاد طرح های عمرانی تجربـه چند کشور در این حوزه مطالعه شده است و با استفاده از مبانی نظری تحقیـق بـه همـراه تجربـه کشورها در مدیریت طرح های عمرانی پیشنهاد تحقیق بـرای سـامان دهـی طـرح هـای عمرانـی و کاهش هزینه های تحقیق ارائـه شـده اسـت .