چکیده:
موضوع مورد تحقیق در این مقاله، «فلسفه برای کودکان» است. این عنوان که با کوتاه نوشت «فبک» یا p4c، نشان داده می شود، برنامه ای آموزشی است، که هدفش پرورش قدرت تفکر و استدلال در کودکان است و روش خود را بر اساس پژوهش گروهی (حلقه کندوکاو، نشستن حوزوی) پایه گذاری کرده، و درصدد تربیت انسان هایی متفکر، آگاه، هدفمند، باشعور و خداجوست. اصطلاح فلسفه در این کاربرد، نه به معنای عقاید و آرای فلسفی، بلکه اشاره کننده به جنبه دیگر فلسفه، یعنی مهارت فلسفه ورزی است. ما پیش از ورود به بحث، «فلسفه برای کودکان» را تعریف، و در ادامه، اهداف و فواید آن را بررسی کرده ایم، و سپس به بیان ضرورت اجرای طرح پرداخته ایم. ازآنجاکه در قرآن کریم امر به تفکر شده و در اسلام تفکر عبادت به شمار می رود، نهایتا نتیجه گرفتیم که این برنامه با اهداف و روح کلی حاکم بر آموزش و پرورش اسلامی هماهنگ است و می تواند جزئی از نظام آموزشی و تربیتی اسلامی به شمار آید.
The present paper addresses the question about "philosophy for children"، abbreviated as "p4c"، which is an educational program that aims at developing children’s power of thinking and reasoning. The research method is based on group research (the circle of research and seminary sitting) and seeks to train thoughtful، attentive، deliberately ambitious، conscious and God-seeking individuals. The term "philosophy" in this discussion is not used to mean philosophical beliefs and view; rather، it refers to another dimension of philosophy، i.e. the skill of philosophizing. Before elaborating on the issue، the concept of "philosophy for children" is defined and its aims and benefits are reviewed. Then، the necessity of implementing the project is explained. Since، according to the Holy Quran، man is demanded to think and Islam considers thinking as an act of worship، it is finally concluded that this project is in harmony with the goals and general spirit which governs Islamic education and can be considered as part of the Islamic educational system.
خلاصه ماشینی:
در این تحقیق، به این پرسشها میپردازیم که «فلسفه برای کودکان» چیست؟ آیا در این برنامه، فلسفه بهمنزلة یک رشته یا مجموعهای از عقاید و آرای فلسفی مطرح است یا معنایی دیگر دارد؟ تأثیرات اجرای این برنامه بر مهارتهای استدلالی، تقویت منشهای اخلاقی و عملکرد رفتاری کودکان و نوجوانان تا چه حد است؟ آیا این برنامه در پیشرفت تحصیلی دانشآموزان مؤثر است؟ با توجه به مطالعات انجام شده، این نتیجه به دست آمد که آموزش فلسفه با دو رویکرد امکانپذیر است: در رویکرد اول، آموزش فلسفه عبارت از یاد دادن چگونه اندیشیدن است؛ آموزش پرسیدن و چگونه پرسیدن.
در ایران توجه علاقهمندان از جمله دستاندرکاران آموزش و پرورش، استادان و دانشجویان به این برنامه جلب شد، که به دنبال آن پژوهشگاه علوم انسانی و بنیاد حکمت صدرا، تحقیقاتی را در این زمینه انجام دادند، که بدین شرح است: ـ تحقیقات دکتر یحیی قائدی (استادیار دانشگاه تربیت معلم تهران) که رسالة دکترای خود را با عنوان مبانی نظری آموزش فلسفه به کودکان، به این موضوع اختصاص داده است؛ ـ انجام عملی طرح توسط دکتر رضاعلی نوروزی (استاد دانشگاه اصفهان) و خانم نگین درخشنده بر روی 102 دانشآموز در یک دبستان پسرانه در ناحیة 3 اصفهان؛ ـ پژوهشها و فعالیتهای عملی در شهر تهران، توسط آقای سعید ناجی (مدیر گروه فلسفه و کودک در پژوهشگاه علوم انسانی).