چکیده:
تحقیق حاضر در زمینه یکی از اساسیترین مباحث در حوزه تعلیم و تربیت سیاسی و برنامه درسی تحت عنوان آموزش حقوق بشر انجام شده است. هدف اصلی این تحقیق را دو مسئله تشکیل داده است که عبارتند از: شناسایی مفاهیم و مولفههای حقوق بشر و میزان توجه به مفاهیم و مولفههای حقوق بشر در برنامههای درسی مدارس متوسطه در نظام آموزشی ایران. در این تحقیق در زمینه مولفههای آموزش حقوق بشر سه حیطه اساسی دانش، توانش و نگرش حقوق بشر مد نظر قرار گرفته است و میزان توجه به این مولفهها در سه حیطه طراحی، اجرا و ارزشیابی برنامههای درسی بررسی شده است. سوالات این تحقیق پیرامون نظرات معلمان، دانشآموزان و کارشناسان سازماندهی شده و روش تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی پیمایشی بوده است. ابزار جمعآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته با آلفاکرنباخ 88% میباشد. جامعه تحقیق مشتمل بر 420 نفر از دبیران رشته علوم انسانی دوره متوسطه شهر کاشان در سال 1388-1389 میباشند که با استفاده از جدول تعیین حجم نمونه و فرمول کوکران تعداد دویست نفر از دبیران رشته علوم انسانی با روش نمونهگیری تصادفی طبقهای و تعداد 27 نفر از متخصصان تعلیم و تربیت با روش نمونهگیری تصادفی ساده به عنوان آزمودنی انتخاب شدهاند و نیز با استفاده از روش نمونهگیری تمام شماری تعداد پانزده نفر از کارشناسان برنامه درسی دوره متوسطه در دفتر برنامهریزی و تالیف سازمان پژوهش در برنامهریزی آموزشی به پرسشنامهها پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل دادهها در سطح آمار توصیفی (از جدول توزیع فراوانی، نمودار، میانگین و ... ) و Tو F در سطح آمار استنباطی (آزمون و تحلیل واریانس یکراهه) استفاده شده است. نتایج نشان داد که دانشآموزان، معلمان و کارشناسان برنامهریزی درسی با آموزش مفاهیم مطروحه حقوق بشر در حیطههای دانش، توانش و نگرش موافقند. کارشناسان برنامه درسی میزان توجه به مفاهیم و مولفههای حقوق بشر را در حیطه طراحی برنامه درسی بسیار و نسبتا کم ارزیابی کردهاند. بین نظرات دانشآموزان، معلمان و کارشناسان در خصوص آموزش صلح تفاوت معنیداری وجود ندارد.
خلاصه ماشینی:
"13- تحلیل یافتههای تحقیق یافتههای تفضیلی در ارزیابی آموزش مفاهیم و مؤلفههای مطروحة آموزش حقوق بشر در برنامه درسی به شرح زیر است: 13-1- شناسایی مفاهیم عمده آموزش حقوق بشر در تربیت سیاسی در دوره متوسطه بررسی نگرش معلمان، متخصصان و کارشناسان با توجه به نتایج انجام آزمون t تک گروهی و مقایسه میانگین نمرات، نسبت به مؤلفه مورد نظر در حیطه دانش (معلمان 43/3- متخصصان 47/3- کارشناسان 36/3)، توانش (معلمان 36/3- متخصصان 66/3- کارشناسان60/3) و نگرش (معلمان 59/3- متخصصان 46/3- کارشناسان 40/3) طبق جدول شماره 1 در حد مطلوب قرار دارد؛ زیرا میانگینهای به دست آمده از میانگینهای نظری بالاتر است و در سطح اطمینان 99 درصد معنیدار میباشد و این به معنای نگرش مثبت نمونههای تحقیق نسبت به مفاهیم آموزش حقوق بشر در خرده مقیاسها میباشد.
ب- بررسی نظرات معلمان در خرده مقیاس اجرا آموزش حقوق بشر در تربیت سیاسی جدول (3): سؤالهای میزان توجه به آموزش حقوق بشر در خرده مقیاس اجرا آیا روشهای تدریس به کار گرفته شده در مدارس مناسب و مرتبط با آموزش حقوق بشر میباشد؟ آیا نحوه برخورد معلمان با دانشآموزان فرصتهای لازم برای آموزش حقوق بشر را فراهم میکند؟ آیا معلمان و مدیران و سایر کارکنان به صورت عملی نسبت به آموزش حقوق بشر در مدارش پایبند و متعهد هستند؟ آیا سبک و اساس گروهبندیها هماهنگ با آموزش حقوق بشر میباشد؟ آیا فضا و جو حاکم برای آموزش حقوق بشر مناسب است؟ آیا قوانین و مقررات موجود در سطح مدرسه محیطی مناسب را برای آموزش حقوق بشر فراهم میسازد؟ آیا در مدرسه فرصتهای مناسب برای تمرین آموزش حقوق بشر به دانشآموزان داده میشود؟ نتایج آماری بیانگر این مطلب است که اکثریت نمونههای تحقیق 20/71% معلمان) با مقیاس میانگین 02/2 و مقایسه آن با میانگین نظری، میزان توجه به مؤلفهها در مرحله اجرا، برنامه درسی در دوره متوسطه را در حد نامطلوب و ضعیف ارزیابی نمودهاند."