چکیده:
ادبیات هر ملتی متاثر از حوادث اجتماعی ، سیاسی و ... در ادوار مختلف است . ادبیات ایران نیزبر این اصل غیر قابل انکار استوار است . یکی از حوادث مهم و برجسته ی جامعه ی ما در چند سال اخیر ، بروز جنگ تحمیلی است که مردم سرزمین ما ناخواسته با آن درگیر شدندکه تاثیر آن تا به امروز نیز استمرار دارد. شاعران و نویسندگان آثار زیادی را با الهام و تحت تاثیر جنگ هشت ساله خلق کردند و آن را از زوایای مختلف به تصویر کشیدند . این جنگ بدون تفکیک جنسیت از تمامی ابعاد قابل بررسی است چرا که در این دفاع مقدس چه مرد و چه زن هر دو طیف از مردم ما حماسه آفرین بوده اندو زنان دوشادوش مردان رشادت های بی نظیری از خود نشان دادندکه از نگاه تیزبین هنرمندان دور نماند.ازشاخص ترین این زوایا توصیف سیمای مادر در شعر است . در این مقاله سعی بر آن است تا سیمای مادر به عنوان یک زن در غزل دفاع مقدس بررسی شود . نویسنده کوشیده است تا با بررسی غزل دفاع مقدس جنبه های مختلف سیمای مادر را در آن دسته بندی و با ذکر شاهدمثال هایی به تبیین و تحلیل این جنبه ها بپردازد . نتایج این بررسی حاکی از نقش پررنگ مادران در غزل های دفاع مقدس است .
خلاصه ماشینی:
"در شعر زیر نقش معنوی مادران که برای رزمندگان دعا میکردند و تمام توان خود را برای حمایت آنان معطوف می داشتندبه زیبایی توصیف میشود : آرام ونرم نم نم باران گرفته بود دستی دوباره آینه قرآن گرفته بود چشمی برای بدرقه ی آسمانی اش یک کهکشان ستاره چراغان گرفته بود (گنکره سراسری دفاع مقدس ،١٣٨٨ :٩٣) - مادر اسطوره شکیبایی و توکل صبوری و شکیبایی در آیین ایرانیان از مشخصه های بارز است و در زنان ایرانی این ویژگی برجسته تر به چشم می خورد .
این احساس سربلندی وغرور به قلم هنرمندانه شاعر به زبانی زیبا وافتخارآمیزبه تصویر کشیده شده است ،آنجا که شاعر مادر شهید رابه سرای اندیشه می کشاند، مادری که از حضورخود در کنار مادران شهیددیگر درمییابد که خود نیز « مادر شهید » نام گرفته است : مثل تو قبیله ی دردم دیده ام روی خاکها عریان پسر پاره پاره ی خود را حتم دارم که باخبر شده ای دیده بودم شبی تو را در خواب داخل جمع مادران شهید بعد از آن خواب تازه فهمیدم که به این نام مفتخر شده ای ( همان : ٣٨ ) و مادر شهیدی که با افتخار و سربلندی می گریدبه قلم شاعرانه چه زیباتوصیف می شود: کنار جاده ی غیرت شهید خواهد شد مسافری که فقط در قطار میگرید و مادری که نگاهش به ریل میافتد چه بی ملاحظه باافتخار میگرید ( ذبیحی و باغستانی ، ١٣٨٥ : ٢٤ ) - حضوری آگاهانه در اجتماع مادران ایرانی در هشت سال دفاع مقدس به یمن برخورداری از فرهنگ اسلامی- ایرانی و با تأثیرپذیری از الگوهایی آیینی همچون حضرت زهرا ( س ) و حضرت زینب ( س ) در همه ی صحنه های اجتماعی و فرهنگی حضور داشتند ."