چکیده:
بررسی میراث فرمانروایان گورکانی هند و همکاران مسلمان و هندو و زرتشتی و مسیحی آنان اکنـون بـیش از یک سده است که بخش مهمّی از پژوهش هایی را به خود اختصاص داده است که طیفی از رویکردهـای شرق شناسانه تا بومی نگاری را دربرمی گیرند. مقالـه پـیش رو بخشـی اسـت از پـژوهش دربـارٔه میـراث ایـن روزگار که می کوشد بازتاب اخلاقیّات ایرانی در اندیشـه و عمـل بـابر را از رهگـذر بررسـی دو مـتن برنمایـد : بابرنامه که زندگینامه خودنوشت نخستین فرمانروای تیموری هند اسـت و رسـاله اخـلاق همـایونی نوشـته قاضی اختیارالّدین حسن بن غیاث الّدین حسینی (وفات : ۹۲۸ق / ۱۵۲۲م ) که از جملـه نخسـتین آثـاری است که به نام سرسلسله دار گورکانیان هند نوشته می شود و زمینه آشنایی او با میراث اخلاقـی فیلسـوفان ایرانی و از جمله آراء ابوعلی مسکویه را فراهم می کند.
خلاصه ماشینی:
"این کتاب کـه بـا بهـره گیـری از کتـاب هـایی ماننـد تهـذیب الأخـلاق ابـوعلی مسکویه و اخلاق ناصری خواجه نصیرالدین طوسی تألیف شده است ،١ به ویژه از ایـن نظـر اهمیـت دارد کـه در ترسـیم خطـوط کلــی اخـلاق سیاسـی و دسـتگاه اداری فرمــانروایی می کوشد که در بیست و شش سالگی و پس از ناکامی های چندی در عرصـۀ حکمروایـی ، در پی گسترش قلمرو حکومت خود برآمده بود.
بدین سان ، می توان پرسـید کـه آیا این شیفتگی بابر، امـری بـود صـرفا برآمـده از خاسـتگاه تیمـوری او و یـا آنکـه درنـگ و اندیشه اش در میراث برجای مانده از سده ها پیش ، در ایجاد آن نقش داشت ؟ این درست است که میان بابر و مسکویه و هم اندیشان فیلسوفش سده هـا فاصـله بـود، اما این بدان معنا نیست که او نمی توانسـت قـدردان و بهـره گیـر از چنـان میراثـی باشـد و تلاش پیگیرش برای توسعۀ زندگی اجتماعی ساکنان قلمرو حکومتش در این بافت اسـت که معنا می یابد؛ تلاشی که در بابرنامه ، بازنمودش را در توجه خاص او به دو مقوله می توان بازیافت : نخست مفهوم شهر،١ و دو دیگر، مفهوم باغ به عنوان مکـانی پیوسـته بـه شـهر بـا ویژگی های هندسی منحصـربفرد؛ مکـانی کـه سـاختاری ریاضـی دارد و مـی تـوانش نظـم بخشید و به این واسطه برای متجلی شدن صفات تک تـک اجـزایش در تعـادلی هندسـی ، مجالی مناسب فراهم آورد."