چکیده:
استقرار و پیدایش شهر تابعی از شرایط محیطی و موقعیت جغرافیایی است. زیرا پدیده های طبیعی در مکانگزینی، پراکنش و توسعه فیزیکی شهری اثر قاطعی دارند. بنابراین اولین گام در راه برنامه ریزی و اجرای توسعه پایدار شهری، شناسایی سیستماتیک و همه جانبه شهر از تمامی زوایا خواهد بود. شهرهای مناطق خشک و نیمه خشک نیز از جمله موارد خاص در زمینه مسائل طبیعی خصوصا ژئومورفولوژیکی هستند که در جهت برنامه ریزی آنها باید اندیشید. در گذشته معمولا برنامه ریزان، واحدهای ژئومورفولوژیکی و توپوگرافی را ایستا در نظر میگرفتند و اشکال ناهمواریها را ، تقریبا ثابت و غیر متغییر تصور می-نمودند. در حالیکه امروزه اثبات گردیده است، این واحدها، ایستا نبوده و با پویایی و دینامیسم طبیعی در ارتباط میباشند و عدم توجه به اصول و مکانیسمها مورفولوژیکی، تعادل مورفولوژیکی و دینامیکی را به هم خواهد زد و چه بسا باعث بروز خسارتهای جبران ناپذیری گردد. در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی و مطالعه خصوصیات یکی از شهرهای مناطق خشک ونیمه خشک کشور و بررسی توانها و قوت های آن در قالب یک روش برنامه ریزی(سوات)، تعیین گردید که توجه سیستمی به شهر از مهمترین اقدامات در برنامه ریزی میباشد. انجام بررسی های لازم این امر را ثابت کرد که شهر قم با وجود داشتن محدودیت های محیطی، دارای فرصتهای فراوانی در زمینه گردشگری طبیعی، بکارگیری و بهره برداری از منابع طبیعی و... میباشد و توجه به آنها، نه تنها موجب افزایش توان اقتصادی منطقه میگردد، بلکه با برنامه ریزی درست و هدفمند میتوان از مشکلات و مخاطرات احتمالی آینده، تا حد ممکن جلوگیری و درصورت بروز حادثه از شدت آسیبهای آن کاست.
خلاصه ماشینی:
"، به عبارتی190 میلیمتر متوسط بارش سالانه نقاط فرصت: جذب گردشگر و امکان بالا جهت سرمایهگذاری در بخش گردشگری جریان باد و استفاده از آن برای مصارف گوناگون؛ نظیر تولید برق بادی، تعدیل دما، تصفیه هوای آلودۀ شهر جریان آبهای سطحی، حمل مواد معدنی از اطراف به داخل شهر، ایجاد دشتهای سیلابی، تأمین آب نقاط تهدید: طوفانهای شن، تشدید فرسایش، حمل شن، کاهش دید ، آلودگی هوا، مشکلات تنفسی و بینایی بارشهای رگباری و تاگهانی و سیل خیز کردن ناحیه اقلیم ناپایدار، عدم وجود ثبات اقلیمی، ایجاد مشکلهای غیرقابل پیشبینی در امر برنامهریزی و....
در این قسمت نیز، با بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید، بهترین گزینههای را که میتوان برای شهر قم پیشنهاد داد به شرح ذیل میباشد: اولا؛ بررسی، شناخت و اقدامات لازم و متناسب برای کاهش خسارتهای ناشی از مخاطرات طبیعی ثانیا، تشکیل جلسات مشورتی با کارشناسان و بهرهبرداران ثالثا، سرمایه گذاری در استفاده از منابع و استخراج آن نهایتا، همزمان با آنها، ضرورت توجه به گردشگری طبیعی قم، با حفظ شرایط اقلیمی و زیستی همراستا با توسعۀ پایدار نتیجهگیری اگر هدف از برنامه ریزی شهری ایجاد رفاه برای شهرنشینان بوسیله ایجاد محیط سالم ومساعد است بایستی قبل از ایجاد شهر و سرمایه گذاری های سنگین به مطالعات محیط طبیعی شهر از قبیل ژئومورفولوژی ، اقلیم شناسی، زمین شناسی،..."