چکیده:
هدف اين پژوهش به دست دادن رابطه اي ساده و صحيح براي محاسبه بارش سنگين است كه در همه مناطق ايران، حتي مكان هاي با فقر داده اي كاربرد داشته باشد. به دليل دشواري دسترسي به آمارهاي روزانه، اين روش متكي بر شاخص هاي ماهانه است. براي تعيين بارش هاي سنگين از آمار روزانه بارش پنجاه سال اخير (1961 تا 2011) چهل ايستگاه سينوپتيكي استفاده شد. مقدار بارش سنگين با استفاده از داده هاي روزانه، ماهانه و سالانه محاسبه و با يكديگر مقايسه شد. از داده هاي سالانه براي تعيين شاخص بارش سنگين ايران و از بارشي كه احتمال وقوع آن، ميان بارش هاي ثبت شده پنج درصد بود، به مثابه معيار اوليه استفاده شد. با استفاده از روش خوشه بندي، مولفه هاي موثر بر بارش سنگين ايران شناسايي شد. در تحليل عاملي از يازده مولفه بارشي، دو مولفه ميانگين مجموع بارش سالانه و تعداد روزهاي بارشي يك ميلي متر، درمجموع 86 درصد اثر را پوشش مي دهد. رابطه نهايي از نسبت ميانگين مجموع بارش سالانه به ميانگين تعداد روزهاي بارشي يك ميلي متر و بيشتر همراه يك ضريب عددي تشكيل شد. براي تعيين ضريب عددي، ايران به هفت گروه تقسيم شد و براي هر گروه، ضريب جداگانه به دست آمد. بارش سنگين محاسبه شده با معيار اوليه همبستگي زيادي (997/0) نشان داد. درنهايت، نقشه پهنه بندي ضريب عددي و بارش سنگين براي محاسبه مقدار بارش سنگين هر نقطه ايران با نرم افزار GISرسم شد.
خلاصه ماشینی:
درنهایت ، از بین نسبت های بررسی شده ، نسبت میانگین بارش سالانه طی دورة آماری، به میـانگین تعـداد روزهای با بارش برابر با یک میلی متر و بیشتر که نشان دهندة مرطوب و خشک بودن ایستگاه هاست ، به همراه یک ضریب منطقه ای، برای محاسبۀ بارش سنگین انتخاب شد (رابطۀ ٨).
ایستگاه های گروه اول کمتر یا برابر ١٠٠ میلیمتر بارش 2/38 میانگین مجموع بارش میانگین تعداد روزهای احتمال وقوع پنج درصد بارش سنگین ایستگاه سالانه طی دورة آماری همراه با بارش یک بارش روزانه محاسبه شده (mm) (mm) میلیمتر و بیشتر (mm) یزد 10/72 10/6 13/5 60/8 زابل 61 12 10/12 11/9 زاهدان ٩٠/٦ ١٥/٧ ١٣/٨ ١٣/٧٣ طبس ٨٣/٢ 11/51 10/9 17/2 بم 61/3 13/2 12 11/05 جدول ٤.