چکیده:
قانون مدنی ایران، به تبع فقه امامیه و تأکید بر لزوم و ضرورت قبض مال مورد رهن براي تحقق عقد رهن، در ماده 774 به صراحت اعلام می نماید که مال مرهون باید عین معین باشد و رهن دین و منفعت باطل است. آنچه عین معین نباشد مثل اموال کلی، دین و منفعت و برخی حقوق را به عبارتی می توان اموال غیرمادي نامید. اگرچه اینگونه اموال و حقوق مالی بهطور معمول و همانند اموال مادي قابل قبض توسط مرتهن نیستند ولی امکان حفظ حقوق مرتهن بدون قبض مادي و عرفی در غالب موارد وجود دارد و با توجه به نیاز جامعه و معمول بودن برخی از انواع رهن اموال غیر عین معین، حکم به بطلان چنین رهنی به دور از منطق حقوق و نیازهاي جامعه است. لذا نویسنده در این مقاله با بررسی سابقه
فقهی موضوع و نقش قبض در رهن معتقد است رهن بسیاري از اموال غیرمادي مثل منافع اموال و برخی حقوق مالی صحیح و قابل توجیه است و در رهن اینگونه اموال لزومی به قبض مادي نیست و سختگیري در این مورد را باید کنار گذاشت.
خلاصه ماشینی:
رهن اموال غیرمادی در حقوق ایران شکراله نیکوند* چکیده قانون مدنی ایران، به تبع فقه امامیه و تأکید بر لزوم و ضرورت قبض مال مورد رهن برای تحقق عقد رهن ، در ماده ٧٧٤ به صراحت اعلام مینماید که مال مرهون باید عین معین باشد و رهن دین و منفعت باطل است .
اگرچه این گونه اموال و حقوق مالی به طور معمول و همانند اموال مادی قابل قبض توسط مرتهن نیستند ولی امکان حفظ حقوق مرتهن بدون قبض مادی و عرفی در غالب موارد وجود دارد و با توجه به نیاز جامعه و معمول بودن برخی از انواع رهن اموال غیر عین معین ، حکم به بطلان چنین رهنی به دور از منطق حقوق و نیازهای جامعه است .
برخی دیگر از ویژگیهای خاص رهن مربوط به مال مورد رهن است که مطابق مواد ٧٧٢ تا ٧٧٤ قانون مدنی باید عین معین باشد، قابل نقل و انتقال قانونی باشد و به قبض مرتهن داده شود.
تصریح دارد که مال مرهون باید عین معین باشد و رهن دین و منفعت ١١٣ باطل است ، ولی با توجه به این که ماده مذکور از فقه امامیه اقتباس و ترجمه شده است و در فقه نیز در خصوص ضرورت تحقق قبض در رهن اختلاف نظر وجود دارد و در نظر برخی از فقها دلیل بطلان رهن دین و منفعت عدم امکان قبض آنها بیان شده است و از طرف دیگر نیاز اجتماع و عرف گاهی ایجاب میکند رهن برخی دیگر از اموال را صحیح بدانیم لذا با نگاهی دوباره به موارد مذکور به بررسی و مطالعه امکان رهن اموال غیر عین معین میپردازیم .