چکیده:
ترجمه آثار سعدي شيرازي به عنوان يكي از نامدارترين سخن سرايان ادب فارسي، بنا به جنبه هاي متعدد ساختاري و محتوايي، قابليت تحليل و بررسي از منظر نظريه هاي جديد فن ترجمه را دارد. آنتوان برمن در نظريه گرايش هاي ريخت شكنانه خود، با هدف برجسته ساختن اهميت ديگري و فرهنگ بيگانه در ترجمه و احترام به غرابت و بيگانگي متن اصلي، بر اين اعتقاد است كه مترجم بايد از نظر شكل و محتوا، مقيد به متن مبدا و وفادار به آن باشد. در اين جستار، ترجمه عربي جبرائيل المخلع از كتاب ارجمند «گلستان» بر اساس هفت مولفه از مولفه هاي تحريف متن از ديدگاه برمن بررسي مي شود كه عبارتند از: عقلايي سازي، شفاف سازي، اطناب كلام، تفاخرگرايي، تخريب شبكه هاي معنايي زيرين متن، غنازدايي كيفي و غنازدايي كمي. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد علت اصلي انحراف ترجمه عربي گلستان از متن اصلي، ناآشنايي مترجم به زبان فارسي، تمايزهاي مربوط به ساختار دستوري و نيز تطابق كامل نداشتن دامنه اطلاق واژه ها در دو زبان عربي و فارسي است كه طبيعتاً ناشي از اختلاف فرهنگ، تمدن، عادات و رسوم دو قومي است كه به اين دو زبان سخن مي گويند.
خلاصه ماشینی:
"ترجمۀ المخلع مورد استقبال گسترده قرار گرفت و بسیاری از علمای فارس و عـرب بـر آن تقریض نوشتند؛ از آن جمله می توان به تقریض چهار فارسیزبان ، با عنـوان «تقـریض حضـرات اولاد شاه العجم و من انضم إلی جانبهم وانسجم »، با نـام هـای : شـاهزاده سـیف الدولـۀ شـیرازی، شاهزاده شجاع الدولۀ شیرازی، عبدالغفار و احمد حسـینی اشـاره کـرد کـه چنـین نگاشـته انـد: «{جبرائیل المخلع } با وجود قلت سن و نداشتن اطلاع کافی از قواعد علم فرس ، به قوت طبـع و نیروی ذوق ، عبارات و مضامین گلستان را نظما و نثرا بسیار خوب و در نهایت مرغـوب نقـل و تحویل به لسان عرب نمود و از روی سلیقه و فهم ، نکات را مطـابق و لطـائف را موافـق بـا اصـل اقتفا کرده است و معانی و مقاصد را به شیرینی و بـه رنگینـی از پارسـی بـه تـازی آورده اسـت » (همان : ١٦٥).
نگارندگان سـعی دارنـد بـا پرهیـز از تکـرار مکررات در باب زندگی یا ادبیـات سـعدی، بـه روش تحلیلـیــ توصـیفی و بـا بهـره گـرفتن از مهم ترین شرح های گلستان سعدی (سـودی بسـنوی، محمـد خزائلـی، خلیـل خطیـب رهبـر و غلامحسین یوسفی که متصف به دقت والای علمی هستند)، به اسـتقرای تـام و بررسـی کامـل ترجمۀ عربی گلستان سعدی بپردازند تا بتوانند از این رهگذر برای دو سؤال مهـم زیـر پاسـخی درخور بیابند: ١ـ میزان وفاداری جبرائیل المخلع به متن گلستان سعدی به چه میزان است ؟ ٢ـ مؤلفه های نظریۀ گرایش های ریخت شکنانۀ آنتوان برمن تـا چـه انـدازه در ترجمـۀ جبرائیـل المخلع نمود پیدا کرده است ؟ ٢ـ پیشینۀ پژوهش مطالعات و پژوهش های صورت گرفته به زبان فارسی دربارة ترجمه های عربی گلستان و نیـز نظریۀ گرایش های ریخت شکنانۀ آنتوان برمن بر دو دسته هستند: دستۀ اول شامل پژوهش هایی است که به نقـد و بررسـی ترجمـۀ عربـی محمـد الفراتـی از گلستان سعدی پرداخته اند که از جملۀ مهم ترین آنهـا مـیتـوان بـه مقـالات سـیدان (١٣٨٨)، موسوی (١٣٨١) و مسگرنژاد (١٣٧٥) اشاره کرد."