چکیده:
امروزه یکی از موضوعات حیاتی قرن بیستویکم در ارتباط با پایداری شهر، چگونگی رشد و توسعة شهر در فضاست و بر این مبنا، مدیریت شهری ناگزیر به توسعة اندیشیدهی شهرهاست. کلانشهر تهران با رشد روزافزون، گسترش همهجانبه و بیبرنامة کالبدی، ناپایداری را بر پیکرة زیستمحیطی اطراف خود وارد کرده است. یکی از راهکارهای اندیشیدهشده در آمایش سرزمین برای تمرکززدایی و بازتوزیع جمعیت و امکانات، توسعة شهرها و احداث شهرکهای جدید در اطراف مادرشهرها است که باید معیارهای زیستمحیطی، اجتماعی ـ اقتصادی، کالبدی، فاصلة جغرافیایی و غیره در مطالعات آن لحاظ شود تا به فجایع زیستمحیطی منجر نشود. روش این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و از نوع کاربردی است که با روشهای خوشهبندی FCM و K-means به بررسی این مهم میپردازد. برای سنجش کیفیت محیط زیست و تعیین مکانهای بهینة توسعة شهرهای جدید در استان تهران سه بُعد پایه (محیط انسانساخت، محیط اجتماعی ـ محیط اقتصادی و محیط طبیعی) با مجموع 22 شاخص بهکار گرفته است. تحلیل و پردازش این شاخصها در دو محیط نرمافزاری Matlab2013 و Arc GIS انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان میدهد مناطق شرق و جنوب استان تهران جهت توسعة شهری مطلوب هستند. همچنین، با روش خوشهبندی K-means نقشهای تهیه شد که میتوان به بیان راهبردها و مدیریت یکپارچة مناطق پرداخت.
خلاصه ماشینی:
در اين مرحله به منظور تعيين مکان هاي بهينه ، لايه ها پس از تبديل و تغيير در نرم افزار Arc GIS و پردازش در برنامۀ Notepad به محـيط نـرم افـزاري Matlab Ra٢٠١٣ انتقال داده شد و دستورهاي خوشه بنـدي فـازي FCM و K-means اجـرا شـد و پـس از تعيين مقدار K ميانگين مجموعه با صفت مشخص (حداکثر شباهت ـ حـداکثر تفـاوت )؛ و تعيـين درجۀ عضويت هر يک از مقادير خوشه ها (٠ تا ١) ٨ (کلاس ) منط قۀ همگن مشخص شـد، مقـادير اختصاص يافته به هر يک از اندازة سلول ها به منظور صحيح سازي عددي به محيط نرم افزاري Excel انتقال داده شد و پس از انجام دادن محاسبات ، تبديل و تغيير در برنامۀ Notepad، مقادير مجـددا بـه محيط GIS انتقال يافتند و همۀ لايه ها با به کارگيري تکنيک Fuzzy Overlay رويهم گـذاري شـدند و نقشۀ نهايي تهيه شد تا در نهايت ، خروجي را به صورت نقشۀ نهايي در قالب ٤ منط قۀ همگن در قالب تکنيک K-means به منظور برنامه ريزي راهبردي توسعۀ فضايي و شهري نمايش دهيم .
به همين دليل در اين تحقيق روش خوشه بنـدي براي گروه بندي مناطق بهينه با توجه به نوع لايه ها و داده هاي اطلاعاتي به کـار گرفتـه شـده اسـت .
در ايـن پژوهش براي تعيين مناطق بهينه به منظور توسعۀ شهرها و شهرکهاي جديد استان تهران روش هاي خوشه بندي FCM و k-means به کار گرفته شد.