چکیده:
با فروپاشي شوروي و پايان جنگ سرد، راهبرد امنيتي امريكا تا سال 2000 به دليل نبود يك دشمن مشخص، دستخوش ابهامي اساسي شد و اين خلاء راهبردي، اين كشور را به جست وجوي هستي شناسي جديدي در عرصه سياست بين الملل وادار ساخت. پس از حادثه 11 سپتامبر 2001، سياست مبارزه با تروريسم در راهبرد امنيتي امريكا نقش برجسته اي پيدا كرد؛ اين رويكرد، با تهاجم امريكا به افغانستان (2001) و حمله به عراق (2003) نمود عيني يافت و منجر به حضور گسترده تر اين كشور در منطقه، به ويژه در مرزهاي ايران شد. در عين حال، دولت امريكا همواره ايران را در ليست دولت هاي حامي تروريسم قرارداده و در اين راستا پيوسته ايران را به حمله نظامي تهديد مي كند. در چنين شرايطي است كه ايران درصدد عضويت در سازمان همكاري شانگهاي برآمده است و مسئله اصلي اين نوشتار اين است كه نقش راهبرد امنيتي امريكا در گرايش ايران به اين سازمان چه بوده است؟ در پاسخ به اين سئوال، فرضيه نوشتار حاضر نيز تغيير راهبرد امنيتي امريكا در خاورميانه را عامل موثر در گرايش ايران به عضويت در سازمان همكاري شانگهاي مي داند؛ فرضيه اي كه در اين مقاله تصديق مي شود. روش تحقيق در اين پژوهش توصيفي- تحليلي است و ابزار نظري براي تبيين فرضيه اين پژوهش نيز، نظريه رئاليسم تدافعي است.
خلاصه ماشینی:
"شایان ذکر است نگارنـدگان ایـن پـژوهش ادعـا نمیکنند که راهبرد امنیتی امریکا به عنوان یگانه عامل نزدیکـی ایـران بـه سـازمان همکاری شانگهای است ، اما بیشک مطابق با رهیافت سیاسی این نوشتار، یکـی از عوامل مهم و تأثیرگذار بوده است ؛ چراکه یکی از تهدیدات اصلی علیـه جمهـوری اسلامی ایران در سطح منطقه و نظام بین الملل ، ایالات متحده امریکا مـیباشـد کـه همچنان ایران را به حمایت از گروه های تروریستی متهم میکنـد و گزینـه نظـامی علیه ایران را همچنان حفظ کرده است .
در مجموع ، ایران به عنوان یکی از اعضای ناظر سازمان همکـاری شـانگهای، قصد دارد در راستای تقویت توان بازدارنـدگی خـود، نقـش و جایگـاه ایـن نهـاد منطقه ای را در راهبرد دفاعی- امنیتی خود متناسب با عوامـل تهدیـدزا کـه امنیـت ایران را تحت الشعاع خود قرارمیدهد بازتعریف کند؛ به ویژه اینکه مـواردی چـون راهبرد امنیتی امریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران ، حضور نیروهای امریکایی در منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی، گسترش ناتو در محیط پیرامونی ایـران ، توسـعه پایگاه های نظامی امریکا در اطراف ایران –که در بخش های پیشین به بحث گذارده شد- و فقدان یک سازوکار و مکانیسم امنیتی درون منطقـه ای از جملـه مصـادیقی هستند که به نحوی با امنیت ملی و منطقه ای ایران در ارتباط است و در این راسـتا عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای مـیتوانـد بـر هریـک از عوامـل مذکور تأثیرگذار باشد."