چکیده:
اين مقاله با هدف بررسي استعاره هاي كاركرديِ كتاب هاي درسي فارسي دوره ابتدايي، در چارچوب زبان شناسي شناختي، تحرير يافته و روش پژوهش آن توصيفي و از نوع تحليل محتوا است. اهميت اين تحقيق در اين است كه چون استعاره يكي از مفاهيم انتزاعي مهم تفكر و زبان محسوب مي شود؛ جهت آموزش آن، ابزار مهمي چون زبان- به اين دليل كه بيش از هر عامل ديگري به پيشرفت فكري كودك كمك مي كند- بايد به شيوه اي علمي و مناسب در اختيار وي قرار گيرد. نتايج حاصل از مطالعه و بررسي داده ها نشان مي دهد كه كليه انواع استعاره هاي كاركردي (وجودي، جهتي و ساختاري) در كتاب هاي فارسي دوم تا ششم دوره ابتدايي كاربرد دارند ولي در كتاب فارسي اول ابتدايي، تنها استعاره وجودي به كار رفته است. ديگر اين كه بيشترين ميزانِ كاربرد استعاره هاي كاركردي به استعاره وجودي (۹۷/۴%) اختصاص مي يابد. كاربرد بيشتر استعاره وجوديِ حجمي با ۵۱/۳ درصد نسبت به ديگر انواع استعاره هاي وجودي (تشخيص، شيء و ماده)، از ديگر نتايج اين پژوهش است. از مهم ترين نتايج اين تحقيق مي توان به اين نكته اشاره كرد كه استفاده از استعاره وجودي بايد در مراحل اوليه اي كه دانش آموزان اطلاعات كمي در زمينه مفاهيم دارند، مورد استفاده قرار گيرد و سپس به تناسب سن، به دليل افزايش رشد شناختي، از ميزان آن ها كمتر شده و از استعاره هاي پيچيده تر استفاده گردد. همچنين از آنجا كه پديده «تشخيص» از ويژگي هاي تفكر دانش آموزان ابتدايي محسوب مي شود، استفاده مناسب از آن مي تواند به آن ها، به ويژه در سنين پايين تر، كمك كند تا مفاهيم ناملموس، غيرمادي، مبهم و انتزاعي را راحت تر درك كنند.
خلاصه ماشینی:
تحلیل محتوای شناختی استعارة کارکردی در کتاب های درسی فارسی / دورة ابتدایی / بهمن زندی ٭ بلقیس روشن ٭٭ حسین قاسم پور مقدم ٭٭٭ زهرا باباسالاری ٭٭٭٭ چکیده : این مقاله با هدف بررسـی استعاره های کارکردی کتاب های درسـی فارسی دورة ابتدایی ، در چارچوب زبان شناسـی شـناختی ، تحریر یافته و روش پژوهش آن توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است .
com شمارة ٥٧ ̈e سال پانزدهم ̈e 7 بهار١٣٩٥ ̈e مقدمه امروزه زبان شناســی شــناختی ۱ از جایگاه علمی والایی برخوردار است ، بنابراین می توان از اصول آن برای پیشرفت و بهبود بسیاری از زمینه ها از جمله آموزش (کریستیانسن ، آشار، دیرون و ایوانیس ۲، ۲۰۰۶) و در راستای آن تحلیل کتاب های درسی ، به خصوص تحلیل متون زبانی آن ها، بهره جست ؛ زیرا به زعم لاند۳ (۲۰۰۳) زبان بیش از هر عامل دیگری به پیشرفت رشد فکری انسان ، به ویژه کودکان ، کمک میکند (رشتچی ، ۱۳۸۹).
دورة ابتدایی دوره ای است که دانش آموزان ، به دلیل ویژگی های شناختی خود، باید بسیاری از آموخته ها و یادگیری ها را از طریق مفاهیم انتزاعی ، از جمله استعاره های زبانی ، بیاموزند، ضمن اینکه این دانش آموزان در مدرسه ، به طور پیوسته در معرض زبان آموزی هستند؛ بنابراین جا دارد میزان کاربرد استعاره های کارکردی در کتاب های فارسی ابتدایی مورد بررسی و تحلیل شناختی قرار گیرد.
بررسی این اســتعاره ها نشــان داد که مفاهیم مبهم و انتزاعی ، به ترتیب در قالب استعاره های وجودی حجم (۱۱۰)، تشــخیص (۷۵)، شــی ء (۲۹) و ماده (۱۱) بیان شده اند.