چکیده:
تغييرناپذيري خداوند از صفات اصلي باري تعالي و پايه اثبات بسياري از صفات ديگر است. در متون كلامي نخستين ويژگي مبدا هستي غيرحادثبودن است كه آن را از متغيرنبودن نتيجه گرفته اند. استدلال هاي ممكن بر تغيير ناپذيري خداوند را مي توان از طريق صفات ثبوتيه و سلبيه واجب الوجود نشان داد. صفات ثبوتيه اي كه از طريق آنها تغييرناپذيري واجب الوجود اثبات مي شود عبارتاند از اتميت و اكمليت، وجوب وجود، بسيط الحقيقه، خالقيت، نامحدوديت، اتحاد ذات و صفات، و محرك غيرمتحركبودن. همچنين صفات سلبيه اي كه مقدمه براهين تغييرناپذيري واجب قرار مي گيرند، عبارتاند از نفي حدوث، نفي حركت در زمان و مكان، نفي حركت به سوي شر، نفي كثرت، نفي قوه، نفي ماهيت، نفي سبب داخلي و خارجي و نفي تقسيم و نفي موضوع. فايده تفكيك براهين اين است كه بر حسب نوع مقدمات بهكاررفته در استدلال، نوع تغييري كه از واجب نفي مي شود نيز متفاوت خواهد بود. از سوي ديگر در متون الهياتي، صفاتي همچون علم به متغيرات، اراده، رضا و غضب، نسيان، عشق و لذت، خلقت زمانمند، استجابت دعاي بندگان و تكلم، براي واجب نقل شده كه با تغييرناپذيري خداند ناسازگار است. پاسخ هر كدام از اشكالات در جاي خود بهتفصيل بيان مي شود؛ اما پاسخ اجمالي آن است كه تغير در اضافات است نه در ذات و مقصود از اضافات همان فعل و صفات فعلي اوست كه به مخلوقات حادث منتسب است؛ بنابراين مانعي از حدوث تغير در فعل و صفات فعلي وي وجود ندارد و از اين امور، تغير در ذات لازم نمي آيد.
The unchangeability of God is on of the chief Attributes of God through which many attributes are affirmed. In theological texts، the first specification of God is eternity (non contingency) that Concluded from unchangeability of God. The possible proofs of un changeability of God can be shown through positive and negative attributes. These positive attributes of God are includes most perfect and complete، necessity of being، simple of truth، creativity، unlimited، identity of Essence and attributes and immovable Mover. Also the negative attributes that are premise of unchangeability proofs of God are includes negation of contingency، negation of movement in time and space، negation of move to evil، negation of plurality، negation of potential، negation of quiddity، negation of internal and external causes، negation of division and negation of substratum. The profit of Separation of proofs is the kind of change negated from The existent necessary Will be different depending on the type of premises used in proof. In theological texts، the attributes like Knowledge to variables، Will، Satisfaction and Wrath، Forgetfulness، Love، Pleasure، temporal creation، Answering of servant's supplication and Speaking، seem oppose to the un changeability of God. Each of problems been answered in detail. But the brief answer: change is in additions and isn’t in The Essence. The additions are His act and His attributes of act that related to originated creature. Thus there isn't obstacles of origination of change on His act and attribute of act and thereby don't lead to change into His Essence.
خلاصه ماشینی:
"برخی برای حل این مشکل گفتهاند که خداوند تک تک ممکنات را با یک اراده ایجاد میکند؛ اما ملاصدرا در پاسخ به این دسته، نسبت اراده به مراد در مورد خداوند را دقیقا مانند نسبت علم به معلوم میداند و میگوید: «نسبت اراده با مراد همانند نسبت علم است به معلوم و همانگونهکه تشخص علم به زید و شخصیت او همیشه متعلق به خود اوست و اگر این علم به غیر او تعلق بگیرد شخصیتش منقلب شده است، اراده نیز چنین است؛ یعنی اراده نیز به تعین وتشخص مراد، تعین وتشخص مییابد و اگر فرض شود که این اراده خاص به فعل دیگری تعلق گرفته، انقلاب لازم میآید، بنابراین بطلان این راه حل روشن است» (شیرازی، 1981، ج6، ص323).
برای تمام این اشکالات یک راه حل عمده ذکر شده است و آن اینکه اضافه و نسبت، اگرچه خود نوعی وجود است، از اعراضی است که وجود آنها ضعیف است و استقلالی از خود ندارند، بلکه تابع اشیای دیگرند؛ بنابراین از وجود این اضافات، تغیر یا انفعالی در مضاف ایجاد نمیشود؛یعنی اضافه خداوند متعال به اشیا، موجب تغیر و تکثر در ذات یا صفات حقیقی او نمیشود،گرچه به لحاظ تغییر یا تکثر ممکنات، در اضافهای که با واجبالوجود دارند تغییر حاصل شود؛ چراکه اضافه فرع وجود طرفین است؛ بنابراین ذات واجب از جهت علم، ثابت و لایتغیر است، اما اضافه و نسبت آن با معلوم،متغیر و متکثر است؛ مانند کسی که ساکن و بیحرکت ایستاده؛ اما افراد در اطرافش در حال حرکتاند."