چکیده:
از میان آثار متعدد منسوب به عطار، نه اثر به عنوان آثار مسلم الصدور او شـناخته شده است ومختارنامه از آن جمله است . با این که عطار شاعرو عـارفی بـزرگ و صاحب سبک بود، آن چه در اشعارو آثار منثور دیـده مـی شـود، اقتفـا از سـبک پیشینیان است . به همین ترتیب ، در رباعیات مختارنامه نیـز بهـره گیـری از سـبک سرایش سنایی، خیام و برخی دیگر از رباعیات عرفانی پیش از قرن ششم ، مشهود است . علاوه بر زبان ، در برخی از رباعیات عطار، خصوصا بـاب چهـل و چهـارم مختارنامه که در «قلندریات » و«خمریات » است ، حتـی محتـوا هـم بـه مضـامین رباعیات اصیل خیام نزدیک می شود. فراتر از این بخش ، ابـوابی کـه بـر اسـاس موضوعاتی همچون شکایت از نفس ، مردم ، دنیـا و دیگـر امـور زنـدگی و حتـی درباره ی یادکرد مرگ ، فصل بندی شده است ، دارای رباعیاتی است که سیاق خیامی دارند. از میان رباعیاتی که مشترکا هم به خیام و هم به عطار منسوب شده اند، نـه رباعی در این مقاله به لحاظ نسخه شناختی، سبکی و محتوایی، تحلیل شده است و انتساب آن ها به خیام ، رد و تعلق آن ها به عطار، اثبات گردیده است .
خلاصه ماشینی:
"(عطار، ١٣٧٥: ٩٥) تحلیل نسخه ای ، سبکی و محتوایی : نخستین بـار در سـال ٨٦٧ ق ، بـه نـام خیـام درج شده است که به لحاظ بررسی نسخ ، انتساب رباعی به عطار، به نسبت خیام ، اقدم اسـت .
(عطار، ١٨٦:١٣٧٥) تحلیل نسخه ای ، سبکی ومحتوایی : این رباعی نخستین بار در قرن دهم بـه نـام خیـام درج شده است که به لحاظ بررسی نسخ ، انتساب رباعی بـه عطـار، اقـدم اسـت .
بیت دوم اشاره دارد به واقعـه ی مـرگ و جریـان حیـات دیگران ، بالای گور مردگان فراموش شده ؛ این مضمون در سه رباعی منسوب به خیام نیز آمده است : مهتـاب به نور دامن شـب بشــکــافت می نوش دمی بهتـر از ایـن نتـوان یافـت خوش باش و میندیش که مهتاب بسـی اندر سر خاک یک بـه یـک خواهـد تافـت (اقدم نسخ : بریتانیا«٩٧٧») چون صبح دمید و دامن شب شد چـاک بـرخــیز و صـبوح کـن چرایـی غمنـاک می نوش دمی که صبـح بســیـار دمــد او روی به ما کـرده و مـا روی بـه خـاک (اقدم نسخ : بودلیان «قرن دهم ») روزی کـه بـود روز هــلاک مـن و تـو از تــن برهـــد روان پــاک مــن و تــو ای بس که نباشـیم و وزین طاق کبود مــه می تابــد بــر ســر خــاک مــن و تــو (اقدم نسخ : طربخانه «٨٦٧») جالب این که هر سه رباعی مذکور متعلق به عطار است و پیش از انتساب بـه خیـام ، در نسخ قدیمی مختارنامه آمده است ."