چکیده:
در سال های اخیر، کشور ایران در کنار سایر کشورهای جهان و با توجه به امتیازات ویژه سرمایه گذاری خارجی تلاش های زیادی برای جذب سرمایه گذاری خارجی به عمل آورده است. به رغم این تلاش ها، با توجه به پتانسیل های فراوان، ظرفیت ها و موقعیت ژئو استراتژیک ایران در مقایسه با کشورهای دیگر دارای پتانسیل های ضعیف و نامناسب، نتیجه شایانی حاصل نشده و میزان جذب سرمایه گذاری خارجی ایران، نسبت به توانمندی های آن، بسیار پایین بوده است. این موضوع یعنی تلاش زیاد و عدم کسب نتیجه متناسب، به چالش اساسی پیش روی تصمیم گیرندگان اقتصادی کشور تبدیل و بررسی های متعددی برای آسیب شناسی این موضوع انجام شده است. از یک سو، مطالعاتی به این نتیجه رسیده اند که با توجه به فضای سیاسی بین المللی، به ویژه تحریم های بین المللی اعمال شده در سال های اخیر باعث می شود تلاش های ایران به نتیجه درخور توجهی نایل نشود و مخالفان نظام ایران از هرگونه ابزاری استفاده می کنند تا مانع سرمایه گذاری سرمایه گذاران خارجی در ایران شوند. از سوی دیگر، عده ای معتقدند موانع و محدودیت های داخلی و بوروکراسی زاید اداری مانع جذب سرمایه گذاری خارجی می شود و چنانچه این موانع برطرف شود، جذب سرمایه گذاری خارجی ایران بیشتر می شود. نقطه اشتراک هر دو طیف صاحب نظران مذکور، این است که هیچ کدام تاکنون به صورت میدانی بررسی نکرده-اند که وضعیت طرح های سرمایه گذاری خارجی در ایران چگونه بوده و علل عدم موفقیت آنها در چه زمینه ای است؟ این پژوهش ضمن توجه به عوامل تاثیرگذار در جذب سرمایه گذاری خارجی و، همچنین، آثار مثبت و منفی سرمایه گذاری خارجی بر کشور میزبان، بیش از ۳۰۰ طرح سرمایه گذاری خارجی را یکایک و به صورت میدانی مورد بررسی قرار داده و موانع پیش روی آنها را شناسایی، بررسی، پالایش و تحلیل نموده است.
Considering the advantages of foreign investment، Iran the same as other countries made a lot of efforts to attract foreign investment. Despite these efforts، the great potentials، capacities and geostrategic location، Iran in comparison with others who have week and unsuitable potentials، did not obtain any significant result and the foreign investment attraction rate in Iran is much lower than its capabilities. Much effort and less result is the main challenge that the economic policy makers facing it and various studies has been done to diagnose this issue. On one hand، some studies concluded that Iran international political situation particularly the international sanctions imposed in recent years were the reasons that Iran efforts didn’t reach any significant results and opponents of the Iranian regime in different ways prevented the foreigners to invest in Iran. On the other hand، some believe that the local obstacles، restrictions and unnecessary official bureaucracy prevent Iran to attract foreign investments and if these obstacles remove، Iran foreign investment attraction will increase. The aforesaid studies have not considered the status of the foreign investment projects in Iran، the obstacles that they are facing with and the reasons that some of these projects not succeed. This study deals with the impressive factors on the foreign investment attraction and also the positive and negative effects of foreign investment on the host country. It studied more than 300 foreign investment projects and the obstacles that these projects faced were verified and analyzed.
خلاصه ماشینی:
اطلاعـات مـورد اسـتفاده در ايـن پـژوهش از گزارشات دستگاه هاي مرتبط با سرمايه گذاري و آمار موجود سرمايه گذاري خارجي در ايران و به ويژه بررسي ميـداني بـيش از ٣٠٠ طــرح سـرمايه گـذاري خـارجي تحـت پوشـش FIPPA١، از سـال ١٣٩٣- ١٣٧٢ش ، از طريـق بازديـد و همچنـين گزارشـات سـالانه مراجـع بـين المللـي و نظـرات صـاحبنظران و کارشناسان اين حوزه ، استخراج شده است .
در اين پژوهش ابتدا ضمن اشاره کوتاه به مباني نظري سرمايه گذاري خارجي و تـأمين مـالي بـين - المللي، به انواع روش هاي تأمين مـالي بين المللي، عوامل مؤثر بر جذب سرمايه گـذاري خـارجي و آثـار آن بر کشـور ميـزبان اشاره و، به طـور خلاصـه ، بـه آمــار و رونــد سـرمايه گـذاري خـارجي در کشـور پرداخته و سپس با توجه بـه بررسـي ميـداني انجــام شـده بـر روي طـرح هـاي سـرمايه گـذاري خـارجي مصـوب ، يـافته هاي پـژوهش دسته بندي شده و براساس تعداد و مرجع ، موانـع و مشـکلات در ١٣ دسـته موانع مرتبط با سيستم بانکي، موانع مرتبط با سيستم گمرکي، موانع مرتبط با سيستم مالياتي، موانع مرتبط با صنعت و معدن ، موانع مرتبط با اداره کار، موانع مرتبط با نفت و پتروشيمي، موانع مرتبط با کشاورزي، موانع مرتبط با ثبت شرکت ، موانع زيست محيطي، موانع مرتبط با امور خارجه ، موانـع مـرتبط بـا بخـش بازرگاني، موانع مرتبط با انرژي و آب و موانع متفرقه تقسيم گرديـده و موانـع سـرمايه گـذاري خـارجي آسيب شناسي شده و عوامل اصلي و تعيين کننده عدم موفقيت ايران در جذب سـرمايه گـذاري خـارجي متناسب با پتانسيل هاي مربوطه تعيين گرديده است و در پـايان نتيجه گيـري مي شود.