چکیده:
این مقاله، با عطف توجه به الاهیات عملیِ سنتِ شیعی و جایگاه «رنج وجودی» در آن، میکوشد مدلی از هویت مشترک دینی و انسجام اجتماعی مبتنی بر «یاد رنج وجودی» در درون و در میان ادیان ابراهیمی و حتی غیرابراهیمی را پیشنهاد نماید. رنج وجودی و رهاییبخش که نمونۀ تاریخی آن را میتوان در آلام پیامبر خاتم9 و اهل بیت: مشاهده کرد رنجی است خاتم و کمالیافته (بهلحاظ تاریخی) که کمال آ ن را میتوان در چهار عنصر اجتماعی بودن، عقلانیبودن، احساسیبودن، و وجودیبودن مشاهده کرد. یاد چنین رنجی که در گذشته رخ داده، میتواند راهی باشد مشترک، برای همزیستی اجتماعی و بین الادیانی در زمان کنونی، برای دوری گزیدن و رهایی از رنجهای انسانی در حال و آینده، و برای تقریب افقهای مشترک معنایی از زندگی.
[i]. این مقاله، که ثمرۀ مطالعات نویسنده در دانشگاه ویرجینیای آمریکا (در سال 2008ـ 2009) است، با اساتید مختلف در دپارتمان دینشناسی، همچون عبدالعزیز ساشادینا(اسلامشناس)، پیتر اکس (استاد در فلسفه یهودی)، پُل جونز (استاد در الاهیات لیبرال)، لَری بوشارد (استاد در ادبیات و الاهیات تراژیک)، کیون هارت(استاد در پدیدارشناسی)، چارلز متیوز (استاد در اخلاق و الاهیات سیاسی)، و برخی از اساتید در دپارتمان جامعهشناسی مانند جیمز هانتر (استاد در دین و فرهنگ)، و بسیاری از دانشجویان دینشناسی و جامعهشناسی در دوره دکترا مورد گفتوگو قرار گرفته و سرانجام در میان اعضای هیئت عملی و محققینِ «مؤسسه مطالعات پیشرفته در فرهنگ» (IASC) وابسته به دپارتمان جامعهشناسی دانشگاه ویرجینیا در ماه مِی 2009 بهطور رسمی ارائه گردیده است.
خلاصه ماشینی:
رنج وجودی (رنج برای)، رنج از، یاد آرامبخش، شورِ نفسانی و انسجام اجتماعی مقدمه نسبت میان هویت (خود) ما با یادِ مصایب امام حسین7 چیست؟ و ربط میان هویت مسیحیان با سوگواري مسيحيان در روز جمعه قبل از عید پاک (Good Friday) چیست؟ همینطور چرا یهودیان ترديد در جریان یهودیکشی (هولوکاست( روا نداشته و از آن آزرده ميشوند؟ فرق هریک از این رنجها در هویتبخشی به انسانها، در ایجاد وفاق اجتماعی، و یا در پیدایش خشم و خشونت (تراژدی جدید) در فلسطین (میان یهودیان و مسلمانان)، در پاکستان و عراق (میان شیعه و سنی) و در تاریخ مسیحیت (میان یهودیان و مسیحیان) چیست؟ اصولاً چگونه میتوان از امری سلبی همچون «رنج»، به «هویت» بهمثابه امری وجودی دست یافت؟ و چرا یاد رنج در درون جوامعِ رنجدیده به نوعی انسجامِ سخت و در نسبت با دیگربودها به نوعی از خشمِ خشن میانجامد؟ آیا میتوان الگویی متعالی و انسانی از «رنج» را معرفی کرده و به «یادِ» آن برای انسجام و همزیستی اجتماعی از یکسو، و صبر و ایستادگی در برابر مصایب امروزین از سوی دیگر، توصیه کرد؟ به نظر نویسنده، رنج وجودی، که منظور از آن «رنج برای»(suffering for) دیگران است و نمونه برین آن را میتوان در تاریخ ادیان و شخصیتهای دینی همچون پیامبران یافت، متفاوت از رنجهای معمولی انسانها در تاریخ است.