چکیده:
عارف براي تبيين مباني عرفان، تعليم به مخاطبان و بيان احوال و مواجيد خود، زبان خاصي به كار مي گيرد كه اصطلاحاً زبان عرفاني خوانده مي شود.
شناخت مفاهيم عرفاني و مسائل مربوط به آن مستلزم شناخت ابعاد مختلف زبان عرفاني است. يكي از موضوعات تحقيق و بررسي زبان عرفان، طبقه بندي آن است. با توجه به اقوال عرفاني، مي توان زواياي مختلفي از زبان را تبيين كرد، ازاين رو بهتر است اين طبقه بندي مبتني بر متون عرفاني باشد. تقسيم زبان عرفاني به «عبارت» و «اشارت» يكي از مهم ترين تقسيم هايي است كه عارفان در آثار خود آورده اند. متون عرفاني به طور پراكنده دربردارنده خصوصيات اشارت و عبارت است، ولي اين دو شاخه به طور منسجم تعريف نشده اند. براي سنجش صحت تقسيم بندي مذكور تبيين ويژگي هاي زبان عرفاني و تعريف اقسام آن ضروري است. در اين پژوهش براي تعريف زبان اشارت و عبارت، اقوال عرفا بررسي مي شود و خصوصيات اين دو شاخه از زبان عرفاني تبيين مي گردد.
خلاصه ماشینی:
"پرسشی که در این زمینه مطرح میشود این است که آیا میتوان عبارت و اشارت را به عنوان دو شاخۀ متمایز زبان عرفانی محسوب کرد؟ اگر چنین تقسیم بندی را بپذیریم ؛ ویژگیهای آن چیست و اهل معرفت برای چه اهدافی این تقسیم بندی را به کار میبرند، به عبارتیدیگر تفاوت ها و شباهت ها و کارکرد این دو شاخه چیست ؟ در این مقاله اقوال عرفا بررسی و عناصر اصلی و مؤثر در تکوین و تمایز شاخه های زبان عرفانی مشخص میگردد و با در نظر گرفتن احوال متکلم ، اهداف او، سطوح مخاطب و...
زبان عبارت زبان متکلم غالب ، با خود و هوشیاری است که با استدلال و برهان و ارجاع به نقل و آیه مبانی عرفانی را شرح میکند؛ زبان اشارت رمز، زبان عارف غالبی است که از سر آگاهی به اشاره ای لطیف و رمز، سخن از تجربۀ عرفانی میگوید و زبان شطح ، زبان عارفی است که از سر غلبۀ احوال در بیخویشتنی و سکر سخنانی متناقض و متشابه میگوید، همچنین عارف مغلوب ممکن است در حال سکر بیان اسرار کند.
با توجه به نکات حاصل از بررسی اقوال عرفا در باب عبارت و اشارت (مندرج در جدول ١) میتوان کارکرد آن را در زبان عرفان تبیین کرد: کارکرد «عبارت »، شرح و تفسیر معارف در سطحی قابل فهم برای عموم افراد یا کسانی است که طالب آموختن مبادی و مفاهیم عرفانیاند؛ ازاین رو توضیح و تشریح به زبانی دور از رمز و ابهام از خصوصیات اصلی عبارت است ."