چکیده:
زمین لغزش یک پدیده زمین شناسی است که میتواند منشاء آسیب های متعدد در محیط زیست طبیعی و جامعـه بشـری باشد. شناخت نواحی مستعد وقوع زمین لغزش و خطرات ناشی از آن یکی از اقـدامات اولیـه در مـدیریت منـابع طبیعـی و برنامه ریزیهای توسعه ای و عمرانی است . روش های متعددی برای پهنه بندی خطر زمین لغزش ارائه شده است . در ایـن بـین نقشه های حساسیت و پهنه بندی خطر از ابزار بسیار مفید برای برنامه ریزان و مهندسان جهت مکان گزینی مناسـب در ابعـاد مختلف توسعه ، به شمار میرود. هدف از این پژوهش ، شناسایی عوامل موثر بر وقوع زمین لغزش و پهنه بندی حوضه آبخیـز جاغرق به لحاظ وقوع این رخداد با استفاده از روش شواهد وزنی مبتنی بر تکنیکسامانه اطلاعات جغرافیایی اسـت . بـه ایـن منظور با در نظرگرفتن موقعیت زمین لغزش ها از پایگاه داده های اطلاعات مکانی شامل : توپوگرفی، لیتولوژی، پوشش زمین و خط واره ها استفاده شد. داده های توپوگرافی شامل اطلاعاتی چون : ارتفاع ، زاویه شیب ، جهـت شـیب ، شـکل شـیب (شـکل منحنی)، فاصله از جاده ، فاصله از آبراهه ، شاخص توان آبراهه و شاخص حمل رسوب ، از مدل ارتفاعی رقـومی ١ تهیـه شـد. اطلاعات زمین شناسی و فاصله از گسل (خطواره ها) از پایگاه داده های زمین شناسی اخذ گردید و در ادامه لایه نواحی بارشـی نیز با استفاده از داده های هواشناسی تهیه گردید. با اتکا به قابلیت های روش شواهد وزنی ارتباط هر یک از عوامـل و نقـاط لغزشی تعیین و وزن طبقه های هر عامل مشخص شد و نقشه های پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از جمع جبـری سـاده ، برای منطقه مورد مطالعه تهیه گردید. در نهایت میزان دقت و صحت نقشه با اسـتفاده از شـاخص Li مـورد سـنجش قـرار گرفت . نتایج نشان میدهد که در بین زیرمعیارهای موثر بر وقوع زمین لغزش عوامل ارتفاع و بـارش بـه ترتیـب بـا اوزان ٤٧/٦٦ و ٢٤/٤٧ به عنوان مهم ترین عوامل در ایجاد زمین لغزش در حوضه مطالعاتی محسوب مـیشـوند. نتـایج حاصـل از ارزیابی دقت و صحت مدل ، روند صعودی شاخص زمین لغزش از پهنه خطر کم به زیـاد را نشـان داده کـه خـود تاییـدی برکفایت دقت مدل است . با استفاده از نقشه ارائه شده میتوان مناطق ناپایدار را شناسایی و در اجرای برنامه های عمرانی بـه آن استناد نمود.
خلاصه ماشینی:
"جدول ٥- وزن کلاس های لایه موضوعی ارتفاع در حوضه جاغرق براساس مدل (WOE) تعداد پیکسل تعداد پیکسل ارتفاع (متر) درصد وقوع درصد +w- w Wfinal لغزشی فاقد لغزش ∞ 0/13 ∞ 12/67 8575 0 0 1500-1280 -48/02 0/55 -1/68 47/56 32181 8/82 505 2000-1500 44/53 -0/47 0/7 26/9 18204 54/55 3123 2500-2000 49/54 -0/31 1/05 12/61 8538 36/08 2066 3000-2500 بیشتر از٣٠٠٠ ٢٥ ٠/٤٣ ٢١٤ ٠/٣١ ٠/٣٢ ٠/٠٠١- ١/٦١ / شکل ٥- نقشه طبقات ارتفاعی حوضه جاغرق عامل زمین شناسی: بررسی عامل زمین شناسی نشان داد که سازند مربوط به تریاس (سری مایان ) شامل فیلیت و شیل که بخش عمده ای از حوضه مطالعاتی را در بر گرفته بیشترین وزن در وقوع لغزش در منطقه داشته است .
جدول ٦- وزن کلاس های لایه موضوعی زمین شناسی در حوضه جاغرق براساس مدل (WOE) تعداد پکسل درصد تعداد پیکسل زمین شناسی سن لغزشی فاقد لغزش درصد +Wfinal w- w وقوع سری مایان ششیال مل فیلیت و تریاس (مزوزوئیک ) ٥٦٨٧ ٩٩/٣٣ ٦١٥٢٣ ٩٠/٩٢ ٠/٠٨ 16/61 2/61 - کنماگرلاون رگاچ دامارسقه رمسزن-گ نئوژن (سنوزوئیک ) 0 0 ∞ 0/46 314 ∞ /005 0 رسوبات عصر حاضر تراس های جوان (کواترنری) ٤٠ ٠/٦٩ ٥١١٤ ٧/٥٥ ٢/٣٨- ٠/٠٧ ١٥/٤٥- رسوبات عصر حاضر پادگانه آبرفتی(کواترنری) ٠ 0 ∞ 0/01 ∞ 0/99 674 / شکل ٦- نقشه زمین شناسی حوضه جاغرق عامل فاصله از جـاده : انتظار میرفت با بررسی فاصله از جاده این نتیجه حاصل شود که در محدوده های اطـراف جـاده زمین لغزش بیشتر اتفاق افتاده باشد اما نتیجه اینگونه نبوده است .
نتایج محاسبه وزن Wf براساس مدل (WOE) برای کلاسهای مختلف هر لایه موضوعی بارش در حوضه جاغرق ، نشان میدهد که این عامل بـا ٢٤/٤٧ = Wf∑ از عوامل موثر در وقوع زمین لغزش های منطقه است (جدول ١٠)."