چکیده:
مصحف امام علي(ع) كه نسخه دست نوشته آن حضرت از قرآن كريم به املاء پيامبر اكرم(ص) مي باشد جزء ميراث و منابع گران بهاي علوم امامان شيعه است. وجود اين مصحف بر طبق روايات هر دو مذهب شيعه و اهل سنت مورد تاييد قرار گرفته و غيرقابل انكار مي باشد. ديدگاه مشهور عالمان شيعه اين است كه محتواي مصحف علي(ع) در ترتيب سوره ها و احتمالاً در تعداد اندكي از آيات و وجود تفسير و تاويل آن ها با مصحف موجود تفاوت دارد. اما برخي از معاصران معتقدند كه ميان اين مصحف با قرآن موجود در چينش آيات و سُوَر تفاوتي نيست بلكه صرفاً در مصحف علي(ع) تفسير، تاويل و شان نزول آيات ذكر شده است. در اين نوشتار ضمن معرفي محتواي اين مصحف، ديدگاه هاي مختلف شيعه و سني مورد بررسي قرار گرفته و شبهات وهابيت در رد وجود مصحف پاسخ داده شده است. نيز به نقد و بررسي ديدگاه هاي متفاوت دانشمندان شيعه در نحوه چينش آيات و سُوَر مصحف امام(ع) پرداخته و ضمن نقد برخي از نظريات كه تفاوت دو مصحف را فقط به چينش سوره ها فروكاهيده اند، ديدگاه معاصران مقبول تر ارزيابي گرديده است.
خلاصه ماشینی:
"٥ در قسمت قبل ذکر گردید که دیدگاه مشهور علمای شیعه و سنی این است که چینش مصحف امام علی (ع ) بر اساس نزول بوده و تفاوت مصحف ایشـان بـا مصـحف رایـج در ترتیب سوره های قرآن و احتمالا برخی از آیات مـی باشـد.
به نظر می رسد منظور این حـدیث از کـل قـرآن صرفا آیات نازل شده نیست بلکه تفسیر و تأویل آن را نیز شامل می شود؛ چرا که در حدیث آمده کسی جز علی (ع ) و ائمه قادر به جمع قرآن نیستند، در حالی که کل قرآن در مصحف موجود جمع آوری شده است و ائمه (ع ) بارها به همین قـرآن موجـود در اثبـات احکـام و استنباط آن ها استناد کرده و با آن علیه مخالفان خود احتجاج می نمودند.
٦. عدم پذیرش مصحف علی (ع ) از سوی صحابه در منابع شیعه و سنی نقل شده که علی (ع ) هنگامی که قرآن را جمع نمود آن را بر دیگران عرضه کرد و گفت :«هذا کتاب ربکم کما أنزل علی نبیکم ، لم یزد فیه حرف ،و لم ینقص منه حرف فقالوا: لا حاجة لنا فیه ، عندنا مثل الذی عندک »(ابن بابویه و شیخ مفید، ١٤١٤: ٨٦/١) نیز فرمود: «این است کتاب خدا آن چنان که خدا بر محمد(ص ) نازل کرده است و من آن را میان دو لوح فراهم کرده ام ، مردم گفتند: نزد ما مصحفی است که قرآن در آن گرد آمده و ما به قرآن تو نیازی نداریم ، علی (ع ) فرمود: به خدا سوگند که هرگز پس از امروز آن را نخواهید دید، و فقط بر من لازم بود که پس از فراهم کردن و جمع کردنش شما را بدان آگاه کنم تا آن را بخوانید."