چکیده:
بي ترديد بخشي از دوام و سلامت نهاد خانواده در گرو تقسيم کار و تفويض مسؤوليت
است. بر اساس احكام شرعي و قوانين موضوعه، مسؤوليت تأمين هزينه هاي زندگي
اعضاي خانواده از جمله زوجه، به عهده زوج است. در مورد کميت و کيفيت اقلام نفقه واجب
ديدگاه هاي متفاوتي در ميان صاحبنظران وجود دارد. علت اين اختلاف، مبهم بودن ضابطه
تايين مقدار نفقه است. سؤال اساسي اين است که مايار تايين مقدار نفقه زوجه چيست؟
برخي نياز زن به حسب زمان و مكان را مايار تايين نفقه دانسته اند. مشهور فقهاي اماميه،
شأن زن را مايار قرار داده اند؛ آنان عقيده دارند در تايين نفقه زن، بايد شأن خانوادگي او را
در نظر گرفت؛ هرچند فراتر از نياز وي يا توان مالي زوج باشد. گروهي از فقهاي شياه و
سني بر اين باورند که لازم است شأن زوج و زوجه باهم مايار تايين نفقه قرار بگيرد.
نگارندگان در اين مقاله پس از بررسي و تحليل آراي مختلف و دلايل هر يك به اين نتيجه
رسيدهاند که مي توان شأن زوج را مايار قرار داد و بر اساس آن به تأمين هزينه هاي همسر
حكم کرد؛ هرچند فراتر از حد شأن او باشد. اين نظريه مي تواند در رسيدگي به دعاوي
خانوادگي و حل و فصل اختلاف زوجين اثرگذار باشد.
خلاصه ماشینی:
مرد براساس کدام مبنا باید نفقـه همسـر خـود را بپـردازد؟ آیا میتوان با وضع قانون (تقدیر شرعی)، رقم ثابتی برای تمام طبقات منظـور کرد؟(یـا ماننـد بسیاری از موارد مشابه باید به عرف محل زندگی آنان مراجعه شود؟ مفهوم شناسی مصطلحات الف ـ نفقه نفقه در لغت به معنای خرج ، هزینه و مایحتـاج معـاش آمـده اسـت (راغـب اصـفهانی،١٤١٢هــ، ص ٨١٩؛ زبیدی، ١٤١٤هـ، ج ١٣، ص ٤٦٣؛ قرشی،١٤١٢هــ، ج ٧، ص ٩٧) و در اصطلاح فقه و حقـوق بـه معنای مالی است که در تأمین هزینه ها مصرف میشود(مشکینی، ١٤٢٨هـ، ص ٥٤٤).
این گروه در بیان معیار تعیین نفقه آرای متفـاوتی ارائـه کرده اند که از این قرار است : الف ـ نیاز زن : جمع زیادی از فقیهان عامه و خاصه عقیده دارند: معیار، رفع نیـاز زن اسـت ؛ یعنی مرد وظیفه دارد متناسب با عرف زمان و محل زندگی نسبت به تأمین نیازهای اساسـی همسـر خـود ماننـد خـوراک، پوشـاک، مسـکن و در صـورت لـزوم خـدمت کـار اقـدام کند(مفید،١٤١٣هـ، ص ٣٧؛ ابن قدامه ، بـیتـا، ج ٩، ص ٢٣١؛ محیـیالـدین ، ج ١٨، ص ٢٥٠؛ ابـن ادریـس ،١٤١٠هــ، ج ٢، ص ٥٥؛ حلی، ١٣٩٨هـ، ج ٢، ص ٢٩٣؛ سبزواری، ١٤٢١هــ، ص ٥١٢؛ حلـی، ١٤١٠هــ، ج ٤، ص ٣٠؛ عـاملی، ١٤٢٠هــ، ص ٣٤؛ شهید اول ، ١٤١٤هـ، ج ٣، ص ٢٠٥؛ عاملی،١٤٠٠هـ، ج ٢، ص ٤٥؛ فقعـانی، ١٤١٨هــ، ص ٢٠٥؛ کاشـف الغطـاء، ١٣٥٩، ج ٢، ص ٣٤؛ خوئی، ١٤١٠هـ، ج ٢، ص ٢٨٧؛ موسوی خمینی، ١٣٥٩، ج ٢، ص ٣١٥).