چکیده:
پس از اشغال افغانستان توسط نیروهای ناتو به رهبری امریکا در سال 2001 م، تغییرات اساسی در اینکشور به وقوع پیوست که ازجمله آنها، ایجاد تغییر در قانون اساسی و شکلگیری قانون اساسی جدید بود که بر اساسآن، نظامسیاسی جدیدی با محتوای اسلامی و رویههای دموکراتیک شکلگرفت. سوال نوشتار حاضر آن استکه قانون اساسی جدید افغانستان برای کدام مرجع تصمیمگیری، اقتدار قانونی بیشتری درنظر گرفته است؟ به نظر میرسدکه در این قانون اساسیکه از نهادهای تصمیمگیری مهمی مانند ریاست جمهوری، حکومت، شورای ملیِ متشکل از ولسی جرگه و مشرانوجرگه، لویه جرگه، قوه قضائیه و سیستم اداری تشکیل شده است؛ ضمن همکاری و تعاملی که میان قوای تصمیمگیرنده برای گردش مناسبتر امور اجرایی و اجرای قانون اساسی وجود دارد، در قالب سیستم همکاری قوا، قوای تقنینی و قضایی نیز در بسیاری از مواقع از قدرت کنترلی مناسبی درقیاس با قوه مجریه برخوردارند اما با این وجود، رئیسجمهور بهعنوان رئیس قوهمجریه، ضمن برخورداری از اختیارات قانونیگستردهتر نسبت به سایر قوا، اقتدار نهایی را رقم میزند. نوشته پیشرو برآن است تا با اتکا به روش توصیفی و تحلیلی و بهرهگیری از رویکرد نظری مستخرج از ساختار نظام پارلمانی و ریاستی، محوریت نقش رئیسجمهور را در تصمیمگیریهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور افغانستان تجزیه وتحلیل کند.
خلاصه ماشینی:
"نهاد تصمیم گیرنده انواع وظایف واختیارات نوع اختیارات ریاست جمهوری توشیح قوانین و فرامین تقنینی صـــدور فـــرامین حکومـــت در صورت تعطیلی ولسی جرگه مسولیت سیاسی در برابر پارلمان تعیــین رئــیس و اعضــای ســتره محکمه با تایید ولس جرگه افتتاح مجلس شورای ملی تعیین و معرفـی وزراء بـه ولسـی جرگه و عزل و استعفای آنها تعیـــین یـــک ســـوم اعضـــای مشرانوجرگه انتقــال برخــی از صــلاحیتهای شورای ملی به حکومت در حالت اضطرار تشکیل و تعیین اعضـای شـورای بازنگری قانون اساسی تعیــین و عــزل قضــات پــس از پیشنهاد ستره محکمه تخفیف و عفو مجازات محکومین رجوع به آراء عمومی تعیــین وزرای خــارنوال (رئــیس دیوان عالی کشور)رئـیس بانـک انحصاری انحصاری متداخل متداخل انحصاری انحصاری - متداخل انحصاری انحصاری انحصاری متداخل انحصاری انحصاری مرکــزی ، رئــیس امنیــت ملــی و رئیس سیاست پس از تایید ولسی جرگه اعلان جنگ و متارکـه بـه تاییـد شورای ملی اتخاذ تصـمیمات لازم در حالـت دفاع از تمامیـت ارضـی و حفـظ استقلال کشور تعیین خطوط اساسی کشور پـس از تصویب شورای ملی متداخل متداخل انحصاری متداخل حکومت حکومت تعامل با قوه قضائیه بر سر بودجه گــزارش بــه شــورای ملــی در خصوص برخی از فعالیتهایش تنظیم روابط خارجی و مناسـبات بـین المللـی افغانسـتان بـا سـایر کشورها تامین نظم و امنیت عمومی وضــع و تصــویب مقــررات بــه منظور تسریع در امور اجرایی صــدور فــرامین تقنینــی پــس از توشیح رئیس جمهور متداخل متداخل متداخل متداخل انحصاری متداخل شورای ملی امکان عزل رئیس ستره محکمه در صورت ارتکاب جرم به تقاضـای یک سوم اعضای ولسی جرگـه و تصویب دو سوم اعضـای ولسـی جرگه استیضاح و دادن رای عدم اعتمـاد به وزراء توسط ولسی جرگه توشـیح قـانون پـس از اسـتنکاف رئیس جمهور از توشیح آن ارائه نظر مشورتی توسط مشـرانو جرگه در مـورد بودجـه دولـت و برنامه های انکشافی حکومت زمینه سـازی بـرای عـزل رئـیس جمهـور پ از تصـویب دو سـوم انحصاری انحصاری انحصاری متداخل ولسـی جرگـه در صـورت تاییـد لوئی جرگه متداخل لویه جرگه عزل رئیس جمهور در صورتی کـه قبل ازآن رئیس جمهـور از سـوی یک سوم ولسی جرگـه مـتهم بـه خیانت ملی و جرایم ضـد بشـری شده باشد و سپس توسط دو سوم ولسی جرگه آن را تایید کند."