چکیده:
مقالهی حاضر، به بررسیِ انتقادیِ کتاب رسالههای شعری فیلسوفان مسلمان، به کوشش دکتر سید مهدی زرقانی و دکتر حسن حسن زادهی نیری اختصاص دارد. در این مقاله نشان خواهیم داد که به دلایلی، از جمله بدفهمیِ قسمتهایی از متن عربی، تکیه بر نسخ مغلوط، عدم آشنایی مترجمان با یافتههای دیگر محققانی که به بررسیِ رسالههای شعری فلاسفهی مسلمان پرداختهاند و... ، متاسفانه ترجمهی فارسی این رسالهها را نمیتوان چندان قابل اعتماد دانست. همچنین از آنجا که در کتاب رسالههای شعری فیلسوفان مسلمان، برای توضیح پارهای مسائل بارها به کتاب بوطیقای کلاسیک ارجاع داده شده است، بررسیِ این کتاب نیز به موازات ترجمههای رسالههای شعریِ فلاسفهی مسلمان ضرورت دارد. بنابراین، در بخش نخست مقاله به طور مختصر به کتاب بوطیقای کلاسیک و در بخش دوم به تفصیل به ترجمهی رسالههای شعری فلاسفهی مسلمان پرداخته شده و کاستیهای هر یک مورد بررسی قرار گرفته است.
This article is a critical examination of "Poetic Treatises of Muslim Philosophers"، by seyyed Mehdi Zarghani and Mohammad Hassan Hassanzade. In this article we attempt to show that the translation of poetic treatises of muslim philosophers is not reliable at all، because it is based on non-accurate manuscripts، and translators are not familiar with the findings of other scholars. Also، some of the important parts of the original texts is misunderstood، which makes the translation more unreliable. Moreover، since translators referred to Butiqaye classic as a source for some explanations on texts، it is necessary to examine this book briefly. So، in the first part of the article we examine Butiqaye classic، and in the second part we examine the translation and its shortcomings.
خلاصه ماشینی:
مترجمان ، چنان که خود توضیح داده اند، خواسته اند شـمایی کلـی از سـیر تـاریخی ورود نظریه ی شعری یونانی به جهان اسلام و دگرگونی هـایی کـه در ایـن نظریـه روی داده است ، ارائه کنند(همان ، ٢١)، اما متاسـفانه ، کاسـتی هـایی جـدی کـه در ترجمـه ی فارسی این رساله ها و پیش داوری نادرست مترجمان در باب برخی مسـائل مربـوط بـه تاریخچه ی ترجمه ی فن شعر در جهان اسلام به چشم مـی خـورد، باعـث شـده اسـت تصویری که از سیر تطور نظریه ی شعر نزد فلاسفه ی مسلمان ارائه می شـود، تصـویری ناقص ، مخدوش و غیرقابل اطمینان باشد.
٢. نیم نگاهی به کتاب بوطیقای کلاسیک مولف کتـاب بوطیقـای کلاسـیک ، در بخـش «منبـع شناسـی تحقیـق »(١٣٩١، ٢٥-٢٢)، مجموعه ی منابعی را که برای نگارش کتاب مورد استفاده قـرار داده برمـی شـمارد و در مورد کتاب یکی از محققان عرب زبان ، که در زمره ی منابع اصـلی تحقیـق او بـوده و از میان منابع ، بیشترین شباهت را میان آن کتاب و بوطیقای کلاسیک می توان یافت ، نوشته است : «از منابع دست اول که بگذریم ، کتاب نظریۀ الشعر عند الفلاسـفۀ المسـلمین مـن الکندی حتی ابن رشد اثر دکتر الفت محمد کمال عبدالعزیز بیشترین حـق را بـر گـردن این نوشتار دارد...
از این نکته می گذریم که مولف بـه صـلاحدید خـود، مباحـث فلسفی و روان شناختی را برای «محققان ادبی » غیر ضروری تشخیص می دهد؛ چنان کـه 158 گویی مباحث فلسفی و ادبی ، آن هم زمانی کـه موضـوع بررسـی رویکـرد «فلاسـفه »ی مسلمان به شعر در میان است ، به راستی از یکدیگر قابـل تفکیـک هسـتند؛ امـا ادعـای ایشان مبنی بر کاهش و افزایش فصول کتاب محمد کمال ، ادعایی اسـت کـه صـحت و سقم آن باید مورد بررسی قرار گیرد.