چکیده:
طی سالیان گذشته در کشور ما، علیرغم اهمیت خاص فضاهای باز در امر آموزش، بناهای آموزشی فراوانی بدون توجه به خواستهها و نیازهای کاربران و فراگیران به بناها و محوطههای باز بهوجود آمدهاند. با توجه به روند روبهرشد دانشجویان و اقلیم آبوهوایی گرم در کاشان و تأثیر منفی آن بر سطح تعاملات، پژوهش حاضر قصد دارد با بررسی کیفیت اجتماعی در قالب معیارهایی از قبیل اجتماعپذیری، پیادهمداری، انعطافپذیری، سرزندگی، ایمنی، خوانایی و غنای حسی، به ارزیابی این بعد در دانشگاه بپردازد. روش مطالعه تدوین معیارهای مستخرج از دیدگاه نظریهپردازان شهرسازی با بهکارگیری طیف لیکرت و تهیۀ پرسشنامه و برداشتهای میدانی بوده و برای تعیین میزان اهمیت معیارها از روش سلسلهمراتبی AHPبهره گرفته شده است. یافتههای ارزیابی حاکی از متوسط بودن معیارهای مورد بررسی در پردیس دانشگاه دارد؛ بهگونهای که معیارهای اجتماعپذیری، پیادهمداری، انعطافپذیری، سرزندگی، خوانایی و ایمنی در طیف متوسط و غنای حسی در طیف ضعیف قرار میگیرند. مهمترین نقاط ضعف مسیرهای باز و نیمه باز عبارتاند در عرصۀ اجتماعپذیری، ضعف مبلمان و ترکیب نامناسب کاربریها؛ در عرصۀ پیادهمداری، سرویسدهی نامناسب مبلمان و کیفیت پایین کفسازی؛ در عرصۀ انعطافپذیری، ناسازگاری فعالیتهای بیرون و درون فضاها و کیفیت نامناسب پاتوقها؛ در عرصۀ سرزندگی، کیفیت پایین فضاهای سبز و جمعی و ناکارآمد بودن سیستم حملونقل؛ در عرصۀ خوانایی، کافی نبودن تابلوهای راهنمای نصبشده، کیفیت پایین در عرصۀ غنای حسی، و در نهایت در عرصه ایمنی، تداخل مسیر سواره و پیاده و مشکل ایمنی در شب. با این حال، مواردی چون ایمنی در روز، سیستم روشنایی محوطه و کمیت فضای سبز از نقاط قوّت پردیس بهشمار میآید. نکتهای که در فرایند طراحی دانشگاه باید بدان توجه خاص نمود، انعطافپذیر ساختن فضاهای جمعی است؛ اصلی که در توسعۀ دانشگاه کاشان چندان مورد توجه قرار نگرفته است. بنابراین علاوه بر توجه خاص به زیرسنجههای با امتیاز کم، بر تقویت و طراحی نقاط دارای پتانسیل تبدیل به مکانهای عمومی موفق و سازماندهی مسیرها، باز طراحی مسیرهای دوچرخه و... تأکید میشود.
During the past years، many educational centers have been created in our country without regard for the needs of users and learners in the built/open spaces. Due to the growing trend of students enrolling and warm weather conditions in Kashan which has negative impacts on the level of interaction، this study aims to evaluate social quality in the University of Kashan in terms of criteria such as sociability، walkability، flexibility، vitality، legibility، safety، and sensory richness. The evaluation criteria were drawn from the views of urbanists، which were then tested through questionnaires and field data and rated by the Likert scale. Finally، they were assigned weights using the Analytic Hierarchy Process (AHP) method. The outcome of the evaluation shows intermediate values for all criteria in the university campus. Sociability، walkability، flexibility، vitality، legibility and safety criteria rates fall in the medium range، while sensory richness rate falls in the poor range. For instance، some major weaknesses seen under sociability are low-quality furniture and inappropriate combinations of land use; under walkability، inappropriate furniture and paving; under flexibility، incompatible interior and exterior activities and poor-quality spaces in hangouts; under vitality، poor quality of green and public spaces and inefficient transport system; under legibility، insufficient installed signage; under safety، nighttime problems and interfering vehicular and pedestrian routes; and finally، low quality under sensory richness. However، some factors such as safety at daytime، campus lighting system and quantity of green spaces are accounted as strengths in the campus. Public spaces، largely ignored in the Development Plan of the University، are in need of flexible designs. So، in addition to paying particular attention to measures with low values، emphasis should be made on improving places that have the potential of becoming successful public spaces، on re-organization of circulation routes، on re-design of bicycle paths، and etc.
خلاصه ماشینی:
"برای تحلیل اجتماعی پردیس دانشگاه ، محدوده ها و مسیرهایی انتخاب شدند که بیشترین رفت وآمد دانشجویان از نظر تعداد و زمان از آنجا انجام میپذیرد (در تصویر ١، مسیرهای انتخابی با خط چین نشان داده شده است )؛ چراکه به بیان یان گل (١٣٩٢، ٧١) در بررسی تعاملات اجتماعی، باید گفت سطح فعالیت عملا محصول تعداد و زمان است ؛ مردم جایی میروند که مردم هستند.
٢. روش پژوهش در این پژوهش ، پس از درک ضرورت توجه به مسیرهای پیاده در پردیس های دانشگاهی و ارائۀ تعاریف و مفاهیمی از آن ، تمرکز بر ارائۀ مؤلفه های کیفی مورد نیاز برای طراحی مطلوب این مسیرها بوده ، بدین منظور ابتدا در یک مقایسۀ تطبیقی بین معیارهای مستخرج از دیدگاه معماران ، شهرسازان و متخصصان طراحی شهری داخلی و خارجی که ازجمله مهم ترین نظریه ها در این زمینه هستند و ویژگی مسیرها به عنوان یک گونۀ فضای عمومی، معیارهایی انتخاب شدند که از ماهیت نزدیک تری به مسیرهای پیاده برخوردار بوده ، جامعیت و قابلیت انطباق پذیری بیشتری با مکان مورد مطالعه داشته و دارای بیشترین فراوانی در بین مفاهیم به کاررفته باشد.
نتیجه این پژوهش با هدف شناخت نقاط ضعف و قوت کیفیت اجتماعی مسیرهای ارتباطی باز و نیمه باز، با مطالعۀ نظریات صاحب نظران عرصۀ معماری و طراحی شهری، به انتخاب معیارهای ارزیابی کیفی مسیرهای باز و نیمه باز دانشگاه کاشان پرداخته و با به کارگیری طیف لیکرت ، انجام پرسش نامه و برداشت های میدانی و درنهایت ، روش سلسله مراتبی AHP به مسئلۀ ارزیابی معیارهای مورد بررسی در پردیس دانشگاه کاشان پاسخ میدهد."