چکیده:
شكل گيري نقش جنسيتي افراد يك جامعه، متاثر از دو امر فرهنگي و بيولوژيكي است. لالايي ها و ضرب المثل ها به عنوان جزئي از فرهنگ عامه كه با نقش هاي جنسيتي و الگوهاي فرهنگي رابطه دارند، نقش مهمي در اين امر ايفا مي كنند. اين پژوهش، گزارشي از لالايي ها، شعرهاي محلي، ضرب المثل ها و تبيين رابطه شان با الگوهاي زنانه- مردانه يا پسرانه- دخترانه است كه قوم ايراني لر، مخصوص مذكر يا مونث به كار مي برد. بررسي سهم لالايي، شعر و ضرب المثل در شكل گيري فرهنگ و آداب و رسوم هر قوم، علت و اهميت اين پژوهش و احتمال امحاي آن ها، ضرورت چنين پژوهشي را نشان مي دهد. در اين نوشتار، قلمرو تحقيق محله صوفيان و دودانگه در شهرستان بروجرد و جامعه آماري 45 نفر بروجردي و 5 نفر از اعضاي انجمن بروجردي هاي مقيم تهران است. پرسش هاي پژوهش مربوط به ضرب المثل ها و لالايي ها يا شعرهايي با موضوع جنسيت است؛ براي مثال، بررسي مي شود كه چه كساني با چه اهدافي از آن ها استفاده مي كنند. در اين پژوهش، از روش مردم شناختي ژرفانگر با مشاهده مشاركتي مستقيم، همراه با اسناد و مدارك علمي مكتوب در مراكز علمي مختلف استفاده شده است. چارچوب نظري در اين پژوهش، نظريه ساخت گرايي لوي اشتروس و نظريه عمل اورتنر است. نتايج پژوهش به شرح زيرند: نخست آنكه در ادبيات شفاهي قوم لر، جنسيت كاملاً هويداست و مي توان در اين فرهنگ، «زن طبيعي» و «مرد فرهنگي» را آن چنان كه در نظريه عمل بيان شده است، به وضوح مشاهده كرد. دوم آنكه قوم لر در ادبيات شفاهي خود، به طور مشخص براي پسر و دختر، زن و مرد، زن و شوهر و پدر و مادر تفاوت ارزشي قائل است. سوم آنكه در الگوهاي اين ادبيات، معمولاً دختر جايگاه ويژه اي ندارد؛ جز در مواردي خاص كه كدبانو و صبور است و كسي از راز دلش آگاه نيست. چهارم آنكه در الگوهاي اين ادبيات، پسر هميشه عزيزتر است و مسئوليت ها و وظايفش برحسب عزتش تعريف مي شود.
خلاصه ماشینی:
مطالعۀ فرهنگ لالايي، شعر و ضرب المثل در گويش قوم لر با تأکيد بر نشانه هاي تفکيک جنسيت (مورد مطالعه : دو محلۀ شهرستان بروجرد از استان لرستان ) اصغر عسگري خانقاه 1 2 رؤيا پورتقي تاريخ دريافت : ٩٤/٠٩/٢٢ تاريخ پذيرش : ٩٥/٠٥/١٨ چکيده شکل گيري نقش جنسيتي افراد يک جامعه ، متأثر از دو امر فرهنگي و بيولوژيکي است .
نتايج پژوهش به شرح زيرند: نخست آنکه در ادبيات شفاهي قوم لر، جنسيت کاملاً هويداست و مي توان در اين فرهنگ ، «زن طبيعي» و «مرد فرهنگي » را آن چنان که در نظريۀ عمل بيان شده است ، به وضوح مشاهده کرد.
پرسش هاي پژوهش به صورت زير تنظيم شده اند: چه نوع لالايي، شعر و ضرب المثلي در فرهنگ عامۀ قوم لر وجود دارد؟ چه زماني لالاييها، شعرها و ضرب المثل ها خوانده ميشوند؟ آيا درحال حاضر اين لالاييها خوانده ميشود؟ چه کساني اين لالاييها، شعرها و ضرب المثل ها را به کار ميبرند؟ هدف اصلي افراد هر قومي از خواندن آن ها چيست ؟ اگر اين لالاييها، شعرها و ضرب المثل ها ديگر رايج نيست ، چه چيزي جايگزينش شده است ؟ ادبيات پژوهش و چارچوب نظري توجه به بخشي از مطالعات نظري و کندوکاو در ادبيات پژوهش در قلمرو اين نوشتار نشان ميدهد پژوهش روشمندي در زمينۀ مردم شناسي فرهنگ لالايي و ضرب المثل قوم لر دربارة تفکيک جنسيت صورت نگرفته است يا دست کم پژوهشگران اين نوشتار از آن بيخبرند، اما در ١.