چکیده:
جدايي گزيني شهري موضوعي مهم در بسياري از شهرهاي جهان است و از مدت ها قبل بسياري از محققان به اين مبحث توجه داشته اند. جدايي گزيني شهري، تمركز فقر و پيدايش طبقات پايين را به طرز شديدي در پي دارد. انواع مختلفي از جدايي گزيني شهري از قبيل جدايي گزيني درآمدي و قومي- نژادي وجود دارد كه وابسته به مكانيزم هاي موجود در درون يك شهر است. به منظور برنامه ريزي جامعه اي بهتر، برنامه ريزان شهري نيازمند آگاهي از نحوه ي اندازه گيري جدايي گزيني و تجزيه وتحليل نتايج حاصل از آن هستند. روش هاي متعدد سنجش جدايي گزيني شهري وجود دارد كه به طرق مختلفي با هم متفاوتند. پژوهش حاضر پركاربردترين شاخص هاي سنجش جدايي گزيني مسكوني چند گروهي(8 شاخص) را با استفاده از نرم افزار تحليل گر جدايي گزيني در سطح شهر شيراز و ميان پايگاه هاي مختلف اجتماعي- اقتصادي اين شهر مورد مطالعه قرار داده است. جامعه آماري، كل محدوده كالبدي شهر شيراز به تفكيك بلوك هاي آماري(451بلوك) در قالب نقشه در محيط سيستمهاي اطلاعات جغرافيايي و خانوارهاي ساكن در آن(416141 خانوار) مي باشد. درمجموع نتايج پژوهش وقوع پديده جدايي گزيني در شهر شيراز را به ميزان متوسط به بالا و با مقادير محاسبه شده ي 0/7177، 0/5785، 1 - 0/5474، 0/5407، 0/3969، 0/3759، 0/3613، 0/3375 براي هر يك از شاخص ها مورد تاييد قرار مي دهد. از طرف ديگر به كارگيري تحليل لكه هاي داغ نرم افزار ArcGis در محدوده موردمطالعه نيز نشان مي دهد بيشترين تجمع فضايي پايگاه اجتماعي- اقتصادي بالا(لكه هاي داغ) تقريباً در حوالي مركز و ناحيه شمال غربي شهر، پايگاه اجتماعي- اقتصادي متوسط در سمت غربي شهر و پايگاه اجتماعي- اقتصادي پايين نيز در سمت جنوب غربي شهر شيراز خوشه بندي شده اند.
خلاصه ماشینی:
"پژوهش حاضر پرکـاربردترین شاخص های سنجش جدایی گزینی مسکونی چند گروهی(٨ شاخص ) را با اسـتفاده از نرم افزار تحلیل گر جداییگزینی در سطح شهر شیراز و میـان پایگـاه هـای مختلـف اجتماعی- اقتصادی این شهر مورد مطالعه قرار داده است .
سـؤال اصـلی تحقیـق عبارت است از: جدایی گزینی مسکونی پایگاه های مختلف اجتماعی- اقتصادی مادرشهر شیراز با اسـتفاده از شاخص های اندازه گیری چندگروهی چه مقداری را نشان می دهد؟ فرضیه تحقیق نیز که با مطالعه اجمالی ویژگیهای محدوده مورد مطالعه مطرح گردیده عبارت است از: مقدار جداییگزینی مسکونی پایگاه های مختلـف اجتمـاعی- اقتصـادی مادرشـهر شـیراز در سطح بالایی قرار دارد.
همـان طـور کـه در شکل (١٠) مشاهده میشود مقدار محاسبه شده این شاخص توسط نـرم افـزار بـرای پایگـاه هـای اقتصادی- اجتماعی پایین ، متوسط و بالا در سـطح شـهر شـیراز مقـدار ٠/٣٩٦٩ مـیباشـد کـه جدایی گزینی متوسطی را از خود نشان میدهد و نشان میدهد اعضای این پایگاه هـا در فضـای وسیعی تنها با اعضای پایگاه خود مواجه میشوند و مواجهه ی آن ها با اعضای پایگـاه هـای دیگـر در سطح متوسطی است .
همان طور که در شکل (١١) مشاهده میشود مقدار ایـن شـاخص بـرای پایگـاه هـای اقتصـادی- اجتماعی در سطح شیراز مقدار ٠/٣٧٥٩ است و نشان دهنده ایـن موضـوع اسـت کـه واحـدهای فضایی در سطح شهر شیراز از تنوع پایگاهی متوسطی برخـوردار اسـت و مواجهـه ی متوسـط و به تبع آن جدایی گزینی متوسطی مابین اعضای پایگاه های اقتصادی- اجتماعی وجود دارد."