چکیده:
بخش های مختلف ایران زمین از نظر ویژگی های زمین ساختی، الگوهای دگرشکلی، شرایط رسوب گذاری و فعالیت های ماگمایی بسیار ناهمگون و متفاوت اند و به پهنه های رسوبی- ساختاری گوناگون تقسیم شده اند. یکی از واحدهای مهم در این تقسیم بندی ها، زون ارومیه - دختر است. این کمربند ولکانو- پلوتونیکی به طول تقریبی 1700 کیلومتر و عرض 100 کیلومتر در شمال شرق رشته کوه زاگرس و به موازات آن واقع شده است. زون مذکور از دیدگاه زمین شناسی عمومی و متالوژنی دارای ویژگی های خاصی است. در مورد خاستگاه این کمان ماگمایی دو نظریه اصلی وجود دارد: الف) نظرات مربوط به پیدایش ریفت؛ ب) نظرات مربوط به فرورانش.نتایج این پژوهش هیچ یک از این دو نظریه را به طور کامل تأیید نمی کند.
خلاصه ماشینی:
نظرات مربوط به پیدایش ریفت: برخی محققان همچون سبزهای (۱۹۷۴)، عمیدی (۱۹۷۵)، لسكویه و همكاران (۱۹۷۶)، كایا و همكاران (۱۹۷۸) و امامی (۱۹۸۱) معتقدند كه ماگماتیسم ایران در ترشیری بهویژه در دوره ائوسن بهعلت وجود تیغههای حرارتی در زیر بلوك ایران انجام گرفته و پدیدهای مشابه آنچه در شرق آفریقا رخ میدهد، حاكم بوده است.
۳. بحث ژئوشیمی سنگهای آتشفشانی ارومیه ـ دختر ماهیتی عمدتاً كالك آلكالن، آلكالن پتاسیك مشابه با محیطهای قوس قارهای یا فرورانش دارند كه ارتباط ناحیهای این سنگها را با كمربند مس پورفیری ولكانو ـ پلوتونیك ایران مركزی ثابت میكند (آفتابی و عطاپور، ۱۹۹۹).
امامی (۱۳۷۰) و نوگلسادات (۱۹۷۸) نیز معتقدند تكتونیك برشی كه با فرورانش پوسته اقیانوسی تتیس جوان به زیر ایران مركزی در مزوزوئیك پایانی در پهنه ارومیه ـ دختر حاكم شده، فضاهای كششی را فراهم ساخته و مواد مذاب از آن خارج شده است.
۴. نتیجهگیری زون ماگمایی ارومیه ـ دختر در شمال خاور زمین درز نئوتتیس، شامل انواع سنگهای آتشفشانی و درونی است كه دارای تركیب شیمیایی و سنگشناسی متفاوتی است.
داورپناه) زون ماگمایی ارومیه ـ دختر در شمال خاور زمین درز نئوتتیس، شامل انواع سنگهای آتشفشانی و درونی است كه دارای تركیب شیمیایی و سنگشناسی متفاوتی است.
پیچیدگی و تنوع این سنگها باعث شده است كه دو الگوی تكتونیكی ـ كششی و فشاری (پیدایش ریفت و فرورانش)، برای ژنزماگماهای تشكیل شده در این پهنه، پیشنهاد شود پهنه آتشفشانی ارومیه ـ دختر بهعنوان یكی از مناطق ساختاری ـ ماگمایی مهم ایرانزمین دربرگیرنده حجم قابلتوجهی از ردیفهای ماگمایی (خروجی و درونی) و نهشتههای وابسته است.