چکیده:
در سال 1936 ميلادي، در جريان كاوش يك محوطه اشكاني در مركز بين النهرين، ابزاري كشف شد كه شامل يك كوزه سفالي كوچك به ارتفاع 14 سانتيمتر بود و داخل آن، يك استوانه مسي با ميله آهني، تعبيه شده بود. نمونه هاي قابل مقايسه اين ابزار، بعدها از محوطه هاي ديگري (از جمله در تيسفون پايتخت ايران در دوره اشكاني و ساساني) به دست آمد. با توجه به ويژگي هاي اين يافته، از همان ابتدا به درستي به عنوان يك پيل الكتريكي، شناسايي شد و فرضيه هايي در ارتباط با كاربرد آن مطرح گرديد، كه عبارت بودند از: استفاده در زمينه آبكاري برقي، استفاده در زمينه جادوگري و استفاده طبي. فرضيه نخست به دليل پيچيدگي علمي و فني روند آبكاري برقي و همچنين فقدان كارايي لازم پيل اشكاني براي آبكاري، مورد ترديد است. كاربرد جادوگري نيز با توجه به پشتوانه علمي و فني اين يافته، دست كم در ارتباط با نمونه اشكاني، قابل پذيرش نيست. بنابراين با توجه به شواهد و مدارك تاريخي كه نشان مي دهد، در اين دوره از ماهي برقي براي تسكين درد استفاده مي شده و نيز با توجه به تجارب طب مدرن در زمينه استفاده از جريان هاي ضعيف الكتريكي براي تسكين درد و بهبود تعدادي از امراض، به نظر مي رسد كاربرد طبي قابل قبول ترين فرضيه در اين رابطه باشد. بين النهرين در دوره اشكاني، يكي از مراكز مهم ارتباطي شرق و غرب بوده و در چنين محيطي، درمانگران و يا تكنسين ها، با استفاده از تجارب خود و نيز اطلاعاتي كه از چين و روم به اين منطقه مي رسيده، به ساخت اين ابزار اقدام كرده اند.
خلاصه ماشینی:
"بر اساس تحلیل صورت گرفته ، پاسزتوری نتیجه میگیـرد کـه کـوزه هـای سـفالی مکشوفه از دوره اشکانی و ساسانی، به همراه قسمت های قیری، محفظه هـای برنـزی یـا مسی (گاه به همراه بقایای پاپیروس ) و میله های فلزی، نه جهت تولید الکتریسـته ، بلکـه به عنوان ظروف نگهدارنده طلسم و جادو و دعای نوشته شده بر روی پاپیروس ، مـورد استفاده بودند (٣٧ :١٩٨٩,Paszthorry).
شکل ، ساختار و اجزا تشکیل دهنده یافته اشکانی و نیز آزمایش های صورت گرفتـه بـر روی نمونه های ساخته شده ، نشان میدهد که به گمان بسیار، این شئی چیزی جـز یـک پیل الکتریکی برای تولید جریان اندکی از برق (حدود نیم ولت ) نمیتوانسـته باشـد.
فرضـیه آبکـاری برقـی فلـزات کـه توسـط کوینـگ و پژوهشگران دیگر مطرح شده (١٩٣٩-١٩٣٨ ,nigKO)، با توجه پیچیدگی علمی آبکاری برقی، عدم توان وکارایی لازم پیل مورد بحث در زمینه آبکاری، فقدان هر نوع اشاره بـه آبکاری برقی در متون تاریخی و این حقیقت که در آن تاریخ روش های بسیار ساده تر و کارآمدتری برای آبکاری فلزات وجود داشته ، منتفی است .
کاربرد جـادوگری و اسـتفاده از آن برای نگهداری سحر، جادو و دعاهای نوشته شـده بـر روی پـاپیروس کـه بیشـتر توسط پاسزتوری مطرح شده (١٩٨٩,Paszthorry)، تنها در ارتباط بـا نمونـه هـای قابـل مقایسه ساسانی و مکشوفه از تیسفون و سلوکیه قابل طرح است و ساختار فنی و علمی ابزار اشکانی به گونه ای است ، که این فرضیه را رد میکند؛ هر چنـد ایـن گمـان وجـود دارد که پیل اشکانی و جریان تولید شده آن بعدها توسط جـادوگران و بـرای مصـارف گوناگون مورد استفاده قرار گرفته باشد."