چکیده:
صفت علم و آگاهی در کنار عصمت دو مولفه اصلی شکلدهنده ویژگیهای شخصیتی جانشین پیامبر از نگاه شیعه است. مکتب امامیه امام را علاوه بر عهدهداربودن مرجعیت دینی و علمی دارای حق انحصاری الاهی در این حوزه میداند. این نگاه با توجه به جایگاه امامت در منظومه باورهای شیعه استحکام یافته است. چرایی این اعتقاد با نظر به ارتباط امام با عالم غیب و پذیرش مبادی خاص و الاهی برای امام پاسخ داده میشود. بر این اساس، نگاشته حاضر با رویکردی تحلیلی کوشیده است پس از تقسیم منابع دانش امام، با استناد به گزارشها و روایات (فریقین) به آگاهی و علومی بپردازد که از طریق پیامبرn به امام علیj انتقال یافته است. مطابق رهنمود آیات و روایات، علم به احکام و حلال و حرام و همچنین علم به قرآن به واسطه پیامبر اکرمn به ائمه اطهارb منتقل شده است و امام نقش تبیینی و تفسیری در خصوص این موضوعات دارد. از مبادی دانش امام که رسول خداn در بهرهمندی از آن یا انتقالش نقشی تعیینکننده دارد، میتوان به آگاهی از ظاهر و باطن قرآن، کتاب الجامعة، الف باب و جفر ابیض اشاره کرد که نگاشته حاضر در مقام تبیین و تحلیل آن است.
خلاصه ماشینی:
"مطابق رهنمود آیات و روایات ، علم به احکـام و حلال و حرام و همچنین علم به قرآن به واسطه پیـامبر اکـرم بـه ائمـه اطهـار منتقل شده است و امام نقش تبیینی و تفسیری در خصوص این موضوعات دارد.
١. گونه های روایات الف باب روایات الف باب را میتوان به طور کلی به دو گروه تقسیم کرد: دسته اول ؛ روایاتی که در آنها سخن گفتن و تعلیم دادن یک باب (در) یا یک حـدیث یا یک حرف به علی بیان شده و از آن ، هزار باب (یا به تعبیر برخـی روایـات هـزار حرف یا هزار کلمه ) گسترده و گشوده میشـود و از آن هـزار بـاب ، هـزار بـاب دیگـر نمایان میشود (صفار، ۱۴۰۴: ۳۰۳): «حدثنی بابا یفتح الف باب کل باب یفتح الف باب ».
٢. محتوای کلان الف باب روایت اصب بن نباته از علی دلالت میکند که ابـواب تعلیمـی بـه ایشـان از طریـق پیامبر اکرم ، شامل حلال و حرام های الاهی و آگاهیهایی از گذشـته و آینـده اسـت ، هرچند باید ادعا کرد طبق روایات ، تعلیمات پیامبر به امام علی، منحصـر بـه ایـن موضوعات نبوده است (صدوق ، ۱۴۰۳: ۶۴۷/۲، ح ۳۰؛ صفار، ۱۴۰۴: ۳۰۵).
همچنین ، در روایات بیان شده است که ولایت علی در تمام صحف انبیـا مطرح شده است (کلینـی، ۱۴۰۷: ۴۳۷/۱، ح ۶؛ صـفار، ۱۴۰۴: ۷۲، ح ۱)، همـان گونـه کـه طبـق روایات ، شواهدی از کتب انبیای سابق بر این موضـوع دلالـت دارد (صـدوق ، ۱۳۹۸: ۴۱۷، ۱۸۰، ح ۱۵؛ کلینی، ۱۴۰۷: ۵۱۵/۱، ح ۳)."