چکیده:
بحث تلازم شرطیات از جهات گوناگون دارای اهمیت است در این بحث بخـوبی می توان به درک درستی از آراء منطق دانان مسلمان در زمینه قضیه ها و استدلال های شرطی دست یافت و در مقام مقایسه این آراء با دیدگاه منطق دانان دیگـر بدرسـتی قضاوت کرد.منطق دانانی که به بحث تلازم شرطیات پرداخته اند هر یک به تعدادی از تلازم ها اشاره کرده اند و قضایای متلازم نیز بـا معیارهـا و مـلاک هـای متفـاوتی دسته بندی شده اند.در این مقاله ابتدا تلازم های قضایای متصل که در مهمترین آثـار منطقی آمده است ، شمارش شده و چگونگی تبیین و اثبات آنها در این آثـار ارایـه شده است . سپس با بررسی و نقد این مباحث ، و با بهره گیری از نمادهادسته بندی دیگری از تلازم قضایای شرطی ارایه می شود.
خلاصه ماشینی:
"از میـان تلازم های ممکن منطقدانان به تلازم های زیر اشاره کرده اند: تلازم ١)دو قضیه متصل که مقدم آنها یکسـان و تـالی آنهـا مـتلازم مـنعکس اسـت در صورت یکی بودن کمیت و کیفیت ، خواه موجبه باشند ویا سالبه و خواه کلـی باشـند و یـا جزیی ، متلازم معکوسند (خونجی ، ١٣٨٩: ٢٠٩؛سمرقندی ، ٢٠١٠:١٢٦؛ قطب رازی ، ١٣٩٣: ٤٥٥ و شیرازی ، ١٣٦٥: ٣٩٠).
تلازم ٣)دو قضیه متصلکه تالی آنها یکسان و مقدم آنها متلازم منعکس باشد در صورت توافق در کمیت و کیفیت ، خواه موجبه باشند ویا سالبه و خـواه کلـی باشـند و یـا جزیـی ، متلازم منعکسند(خونجی ، ١٣٨٩: ٢٠٩-٢١٠؛ سـمرقندی ، ٢٠١٠: ١٢٦؛ قطـب رازی ، ١٣٩٣: ٤٥٦-٤٥٧).
تلازم ٤) دو قضیه متصل که تالی آنها یکسان و مقدم آنها متلازم غیـرمنعکس باشـد در صورت توافق در کمیت و کیفیت ، خواه موجبه باشند ویا سالبه و خـواه کلـی باشـند و یـا جزیی ، متلازم غیرمنعکسـند (خـونجی ، ١٣٨٩: ٢٠٩-٢١٠؛ سـمرقندی ، ٢٠١٠: ١٢٦؛ قطـب رازی ، ١٣٩٣: ٤٥٨؛ شیرازی ١٣٦٥: ١-٣٩٠).
تلازم ٥)دو قضیه متصل که هم مقدم آنها و هـم تـالی آنهـا مـتلازم مـنعکس باشـند در صورت توافق در کمیت و کیفیت ، خواه موجبه باشند ویا سالبه و خـواه کلـی باشـند و یـا جزیی ، متلازم منعکسند (خونجی ، ١٣٨٩: ٢١٠؛ قطـب رازی ، ١٣٩٣: ٤٥٩؛ شـیرازی ١٣٦٥: ٣٩٢؛ سمرقندی ، ٢٠١٠: ١٢٦)."