چکیده:
روستاهای ایران غالبا در کنار منابع آبی پایدار اعم آب های سطحی یا منابع آب های زیرزمینی شکل گرفته است . با این حال بنا به دلایل مختلف مانند الگوی کشت و الگوی مصرف منابع آب ، با تنش های آبی روبرو هستند. از این رو، شاید بتوان گفت که در سال های اخیر توان منابع آب زراعی روستاها با ویژگی پایداری روستاها ارتباط مستقیم یافته است . تحقیق حاضر با هدف شناسایی منابع آب زراعی و رتبه بندی روستاها بر مبنای آن به بررسی و تحلیل موضوع در شهرستان بوئین و میاندشت (در غرب استان اصفهان ) پرداخته است . روش تحقیق توصیفی تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات با استفاده از داده های رسمی و کتابخانه ای و نیز مطالعات میدانی صورت گرفته است . به - همین منظور شاخص های توان منابع آبی، اقلیم ، ژئومورفولوژی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در ٣٣ گویه مرتبط با پژوهش گروه بندی و بررسی شده است . جامعه آماری تحقیق شهرستان بوئین و میاندشت است که در سال ١٣٩٠ بالغ بر ٢٦ هزار نفر جمعیت و ٤٦ روستا دارای سکنه داشته و نمونه تحقیق ، ٥ روستا در دهستان های مختلف است که بر مبنای پراکندگی، جمعیت و فاصله از مرکز شهرستان انتخاب شده است . نتایج تحقیق نشان داد که نخست اتخاذ سیاست های جدید در زمینه بهره برداری از منابع آب و زمین و توجه به شیوه های صرفه جویانه مصرف آب و اصلاح سیستم های آبیاری نقش مهمی در بالا نگهداشتن توان منابع آبی و پایداری روستاها دارد. سپس با توجه به تنش آبی حتی در نواحی روستایی که فراوانی منابع آبی وجود دارد، ایجاد تعادل در مصرف منابع آب کشاورزی و برقراری سیستم آبیاری مدرن اجتناب ناپذیر است . بررسی توان منابع آب سکونتگاه های روستایی در چهار تیپ مختلف ، مشخص شد که روستای دره حوض بالاترین رتبه و روستای معصوم آباد پایین ترین رتبه را داشته است . در نهایت ایجاد زیرساخت و رونق گردشگری در روستای دره حوض و توسعه کشاورزی بر مبنای تغییر الگوی کشت و الگوی مصرف به ویژه در معصوم آباد ضروری است .
Water resources are maybe the most important and the most necessary available resource for human and agriculture section. Agriculture section with almost 11 percent of gross domestic production, 23 percent of employment, and more than 80 percent of feeding the people of the country has a vital role in Iran's economy. Water as the most important factor in agriculture section, has a significant effect on agriculture production. Special climate conditions in Iran such as dry weather, inappropriate spatial and temporal rainfalls are inevitable realities which limit the production and sustainable agriculture management to use water resources of the country correctly and reasonably. In modern management theories that are related to water resources limitation, water is considered as a socioeconomic item and the first human need for different usages including agricultural use. It seems that there are many water resources, but, in fact, available water resources are limited. So, attention to type and method of supplying water resources for agriculture use and suitable usage of them for valuable productions can be helpful in the way of correct management and usage of water resources. This study aims to consider effective indicators in the method of water resources usage for agriculture development and management of water resources. So the aim of the study is to answer these questions: In the studied villages, how are basic water resources supplied? Which villages are more capable of supplying water?
خلاصه ماشینی:
با وجود ریزش های جوی کشور ایران (متوسط ٢٥٥میلیمتر سالانه ) بخش قابل توجه آن تبخیر میگردد و علیرغم وجود ١/١ درصدی خشکیهای جهان در ایران ، فقط ٠/٣٤ درصد از آب های خشکی را داراست ؛ از سوی دیگر بارش ها در تمام سطح کشور یکسان نبوده و در فصل های مورد نیاز فعالیت - های کشاورزی (نیمه نخست سال ) بارش بسیار ناچیز است ؛ بنابراین ظرفیت های محدود منابع آبی کشور باید شناسایی شود تا برنامه ریزی و مدیریت جامع برای بهره برداری صحیح صورت پذیرد (مقیمی و همکاران ، .
بنابراین با توجه به مهم بودن این مقوله در تحقیق حاضر برای شناسایی نوع منابع آب ، سکونتگاه های روستایی در این محدوده به چهار تیپ (دشتی، جلگه ای، نیمه کوهستانی و کوهستانی) تقسیم نموده و همان طور که در جدول شماره (٢) مشاهده می شود، ظرفیت های آبی روستاهای ناحیه مورد مطالعه به دست آورده شده است .
کمتر بودن مقدار آن به منزله مطلوبیت بالای گزینه بوده و که با استفاده از رابطه زیر بدست آمده است : S R R Q j j S* S (1 ) R R جدول شماره (٧): رتبه نهایی روستاهای مورد مطالعه از لحاظ توان منابع آبی واحد ازناوله داشکسن تخماقلو دره حوض معصوم آباد توان 0,039 0,200 0,101 0,00 1,00 رتبه 2 4 3 1 5 منبع : یافته های تحقیق ،١٣٩٤ در نهایت رتبه بندی براساس توان به دست آمد که در جدول شماره (٦) نشان داده شده است .
Using goal programming for long-term water resource allocation planning in agricultural.