چکیده:
دیدگاه رایج در فقه اسلامی آن است که مادر می تواند برای شیر دادن به فرزند خود از شوهرش درخواست دستمزد کند، زیرا شیر دادن از وظایف زن نیست. در این مقاله بر آن هستیم با واکاوی مستندات این دیدگاه و دیدگاه رقیب، نشان دهیم رابطه ای معنادار میان دو عبارت «فان ارضعن لکم فآتوهن اجورهن» و «علی المولود له رزقهن و کسوتهن» وجود داشته، اجرت مفهومی افزون بر تامین نیازهای ضروری مادر ندارد.
این پژوهش به صورت تحلیلی - توصیفی انجام و اطلاعات آن با روش کتابخانه ای جمع آوری شده است. پس از توضیح مفاهیم و مبانی قرآن شناختی بحث، به واکاوی متون فقهی پرداخته، سرانجام یکی از دیدگاه های مطرح بر سایر دیدگاه ها ترجیح داده می شود. نتیجه اینکه شیر دادن به کودک وظیفه ای است واجب که مادر ملزم به انجام آن است. مادر در دوره زناشویی مجاز به درخواست دستمزد از همسر خود برای شیر دادن به کودک نیست، مگر این که شوهر نیز به چنین کاری راضی باشد. پس از جدایی زن از شوهر، مادر هم چنان موظف به شیر دادن به کودک خود است، اما پدر کودک نیز در برابر این خدمت، موظف به تامین نیازهای مادر (خوراک و پوشاک) است.
خلاصه ماشینی:
حق انگاري استفاده کودک از شير مادر را ميتوان نظري غالب در ميـان فقهـاي مسـلمان دانسـت کـه رابطه اي مستقيم با سلامت کودک دارد؛ زيرا حتي آن دسته از فقهـا و مفسـراني کـه شـير دادن بـه کـودک را عملي مستحب براي مادر ميدانند که هيچ تکليف شرعي متوجـه وي در انجـام آن نيسـت ، بـا بيـان چنـد استثناء بر اين ديدگاه خود، بر اين باورند که در پارهاي از موارد مادر موظف به شيردهي به کودک خود است : ۱- کودک پستان زني غير از مادر خود را قبول نکند، ۲- شير غير مادر با بدن کودک سـازگار نباشـد ۳- زن ديگري غير از مادر وجود نداشته باشد که به کودک شير دهد ۴- کودک فاقد پـدر بـوده و کسـي حاضـر بـه تأمين هزينه هاي شيردهي او نباشد (فيض کاشاني، ۱/ ۲۳۹؛ سبزواري، الجديد في تفسير القـرآن المجيـد، ۱/ ۲۸۶؛ شبر، ۱/ ۲۳۵؛ شهيد ثاني، مسـالک الافهـام، ۴۱۲/۸؛ طباطبـايي، ريـاض المسـائل ، ۲/ ۱۶۰).
شيردهي و تأمين نيازهاي مادر از سوي پدر در برقراري رابطه استيجاري ميان زن و شوهر در شير دادن مادر به کودک خود دو ديدگاه متفاوت ميـان فقهاي مسلمان وجود دارد: عدم انعقاد قرارداد اجاره: طرفداران اين ديدگاه براي اثبات آن به چند مطلب استناد کردهاند: اول: شيردار شدن زن مشروط به بارداري از شوهر خود است و چون شوهر مالک منافع ناشي از تحقق رابطه زناشويي با همسر خود است ، پس زن نميتواند در برابر شـيري کـه بـه کـودک ميدهـد از شـوهرش تقاضاي دستمزد کند.