چکیده:
امروزه تغییرات زیست محیطی بهعنوان تهدیدی جدی از سطح جهانی تا سطوح محلی جوامع انسانی را تحت تأثیر قرار داده است. در این میان، آسیبپذیری جوامع محلی و انعطافپذیری آن در مقابل بحران بهوجود آمده، به اصلی پایدار در میان سیستمهای اکولوژیکی و اجتماعی تبدیل شده است. در سالهای گذشته، تغییرات ایجادشده در اکوسیستم دریاچهی ارومیه موجبات مرگ زیستی آن و عدم تعادل اکولوژیک دریاچه را در پی داشته است. هدف این مقاله، شناسایی پهنههای آسیبپذیر (در قالب نظام تقسیمات سیاسی) در سازمان فضایی منطقهی کرانهی شرقی دریاچهی ارومیه ناشی از تغییرات اکوسیستمی ایجادشده در سالهای گذشته است. برای شناسایی و ارزیابی میزان آسیبپذیری از شاخصهای آسیبپذیری اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی استفاده شده است. برای مشخص کردن پهنههای موجود در نظام سکونتگاهی و فضایی کردن آن از نرمافزار Arc GIS و تلفیق روشهای تصمیمگیری چندشاخصه (تاپسیس) استفاده شد. نتایج بهدستآمده، نشان داد بیشترین میزان آسیبپذیری در سه شهرستان آذرشهر، عجبشیر و بناب است. همچنین سکونتگاههای روستایی با کمترین فاصله از دریاچه با تهدید جدی ناشی از عواقب خشکشدن دریاچه روبهرو هستند.
خلاصه ماشینی:
"نگرانی عمده ی جوامع ، تصور و فهم بهبودیافته از آسیب پذیری افراد، مکان ها و اکوسیستم ها در برخورد با تغییرات زیست محیطی ، جهانی و انواع دیگر تغییرات است ؛ بنابراین در این میان ، مفهومی که بتوان در آن روابط بین سیستم های اکولوژیکی و اجتماعی را مطالعه کرد، مفهوم انعطاف پذیری اجتماعی - اکولوژیکی است ؛ لذا در چارچوب برنامه ریزی مشارکتی ، که به عنوان پارادایم مدرن برنامه ریزی در مقابل طرح اولیه و سنتی آن شناخته میشود، در فرایند برنامه ریزی بر پویایی - های اجتماعی ١ نیز تأکید دارد؛ در صورتی که در رویکرد سنتی آن، برنامه ریزی نظام مندی است که تمرکز آن صرفا برآرود منطقی و کنترل منطقی مبنی بر علوم طبیعی است ( & Hall ٢٠١٠ ,Tewdwr-Jones)؛ از این رو نگرش تک بعدی در بررسی ارتباط سیستم های انسانی و محیطی، موجب نادیده انگاشتن عوامل و نیروهای پیشران در بین این دو سیستم می شود؛ بنابراین برنامه ریزی مشارکتی بی شک با رویکردی پایدار سعی در نگرش یک پارچه از ابعاد غیرفیزیکی و اجتماعی را دارد (٢٠١٤ ,Lee).
مطالعه ی ادبیات حوزه ی آسیب پذیری اجتماعی ، طیف وسیعی از پژوهش ها در جنبه های نظری و تجربی را می- نمایاند؛ به گونه ای که این مسئله در سطوح مختلف فضایی ، مطالعه شده است ؛ بدین معنا که معیار آسیب پذیری اجتماعی در سطوح مختلف جغرافیایی ممکن است بیانگر مفاهیم متفاوتی باشد (٢٠١٤ ,Lee)؛ به طور مثال در سطح فردی میتوان به تحقیق ( ,Dwyer, Zoppou ٢٠٠٤ ,Roberts &Nielsen, Day, )، در سطح خانوار (١٩٩٩ ,Morrow)، در سطح جامعه (٢٠٠٧ ,Fernandez-Bilbao &Tapsell )، در سطح بخش و شهرستان (٢٠٠٣ ,Shirley &Cutter, Boruff, ٢٠٠٠ ,Scott &Cutter, Mitchell, )، در سطح منطقه ای(٢٠٠٥ ,Cutter &Boruff, Emrich, ) و در سطح ملی ( ,Dierwechter ٢٠٠٤٢٠١٠ ,."