چکیده:
انسانها همواره تصوّرات ذهنی خود را با نمادهایی عینی تعیّن بخشیدهند. از جمله این تصوّرات، آرمان جاودانگی است. بشر در تمام ادوار تاریخ برای فرار از مرگ، جاودانگی و بیمرگی را در ذهن خود پرورده است و این اندیشه (جاودانگی) را با عناصر طبیعت نشان داده است. یکی از این عناصر طبیعت که برای انسان نشان و رمز مفهوم جاودانگی بوده است، آتش است. این تصوّر از آتش به مرور زمان در فرایند جابهجایی به فرزند و تداوم نسلها انتقال پیدا کرده و نمود این تصوّر در زبان و بعضی از عبارات زبانی ماندگار شده است. عناوینی که اکنون برای اشاره به فرزند در زبان وجود دارد، همان عناوینی است که در گذشته به آتش اطلاق میشده است: از جمله عبارات زبانی «اجاق کور»، «اجاق خانه» و جمله دعایی «اجاق خانهات خاموش مباد!». در این نوشتار نخست به بررسی یکی از مهمترین نمادپردازیهای آتش در تصوّرات گذشتگان که حاوی مفهوم جاودانگی بوده است، خواهیم پرداخت. در ادامه نشانههای زبانی که نمودار پیوند مفهوم جاودانگی و تداوم هستی بین آتش و فرزند است، مورد بررسی قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
"com@Email: mohammadifarhad٦٥* ١٩٠ / فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی ـــــــــــــــــــــــــ احمد گلی ـ فرهاد محمدی مقدمه عباراتی چون «اجاق کور» در معنای بی فرزند و عقیم و «اجاق خانه » در معنای مجازی فرزند (به ویژه پسر) و واژگانی چون «دوده » و «دودمان » که در گذشته معنای جای دود و آتش داشته اند و اکنون در معنای نسل و تبار به کار می روند، بر این موضوع دلالت می کند که قداست آتش در گذشته برای مردم و ارتباط نزدیک خانواده با آن باعث شده که به مرور زمان ، مفاهیمی که آتش به گذشتگان القا می کرد، از طریق زبان به فرزند انتقال یابد.
آتش جاودانه که در فرهنگ های باستان به آتش ٢٠٢ / فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی ـــــــــــــــــــــــــ احمد گلی ـ فرهاد محمدی خارجی و عینی اطلاق میشد، رفته رفته کارکرد مجازی و استعاره گونه ای در زبان پیدا کرد تا معنا و مفهوم عشق ، زندگی و نیروی حیات به خود گرفت .
(عفیفی ١٣٧٤: ٤٠٦) اگر «اجاق کور» را با این موضوع یعنی ارتباط آتش پرستی و نیاپرستی مورد بررسی قرار دهیم ، یک نتیجه به دست می آید و آن اینکه خانواده ای که فرزند نمی داشت پس از مرگ کسی نبود که بر گور آنها آتش برافروزد تا از ارواح آنها نگهداری کند و یاد آنها را زنده نگه ٢٠٤ / فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی ـــــــــــــــــــــــــ احمد گلی ـ فرهاد محمدی دارد.
٢١٠ / فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی ـــــــــــــــــــــــــ احمد گلی ـ فرهاد محمدی ـ مفهوم جاودانگی آتش به مرور زمان ، به علت همجواری خانواده با «آتش خانه » به فرزند و بقای نسل انتقال پیدا کرده است ."