چکیده:
در این مقاله تلاش شده است تا ضمن تعریف و تبیین وجوه تشابه و تفاوت اسطوره و آیین و عرفان، تجلّی و تاثیر و ردّپای محسوس و نامحسوس زمان و مکان مقدّس اساطیری و آیینهای مربوط به هر یک در برگزیده نثر عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری قمری مورد تبیین و تحلیل قرار گیرد. با توجه به برخی بنیادهای مشترک اسطوره و عرفان در آفاق تاریخ تفکّر بشر، و در پرتو ضمیر ناخودآگاه مشترک وی، زمان و مکان قدسی و آیینی نیز به مثابه دو مقوله مشترک بین اسطوره و عرفان، کارکردهایی مشابه و مشترک یافتهاند که این تشابه و اشتراکات در متون عرفانی ادوار گوناگون، تجلّی یافتهاند. کارکردهایی از قبیل ترک دنیا، شهود حق، ادبدانی، بازگشت به زمان ومکان ازلی،احساس آرامش، تزکیه، درک حضورخدایان وطلب خواستهها.
خلاصه ماشینی:
"بررسی و تحلیل تجلی زمان و مکان مقدس اساطیری در عرفان (با توجه به متون برگزیده ، نثر عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری) کورش گودرزی * ـ دکتر سید محسن حسینی مؤخر** ـ دکتر محمدرضا روزبه *** کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان ـ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان چکیده در این مقاله تلاش شده است تا ضمن تعریف و تبیین وجوه تشابه و تفاوت اسطوره و آیین و عرفان ، تجلی و تأثیر و ردپای محسوس و نامحسوس زمان و مکان مقدس اساطیری و آیین های مربوط به هر یک در برگزیده نثر عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری قمری مورد تبیین و تحلیل قرار گیرد.
کسانی همچون میرچا الیاده (١٣٧٢)، کربن (١٣٨٣)، فریزر (١٣٨٦)، جلال ستاری (١٣٧٢)، و نیز مظفری (١٣٨٨)، شجاری (١٣٨٨)، رحیمیان (١٣٧٩)، آقانبی قلهکی (١٣٨٨) هر یک به نوعی در مورد نقش و جای پای اساطیر در ابعاد مختلف به بحث و بررسی پرداخته اند که به فراخور موضوع و بحث از برخی یافته های آنان در این پژوهش نیز استفاده شده است .
سؤال های تحقیق زمان و مکان در اسطوره و عرفان دارای چه ویژگی هایی هستند؟ آیا میان کارکردهای زمان و مکان اساطیری و عرفانی تشابهاتی هست ؟ این تشابهات در چه کارکردهایی و چگونه خود را جلوه گر می سازند؟ ضمیر ناخودآگاه جمعی و مشترک، در این مقوله چه نقش و تأثیری دارد؟ تعاریف (اسطوره ، آیین ، عرفان و رابطه آنها) آنچه از تعاریف اسطوره دستگیر ما میشود، حکایت از ارزش و اهمیت زیربنایی اساطیر در دوران کهن دارد."