چکیده:
ﯾﮕﺎﻧﻪ راه رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﮐﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮب و ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎی ﻧﻬﻔﺘﻪ در ﻧﻮع اﻧﺴﺎن ﺑﺎ زﻧﺪﮔﯽ در اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺸﺮی ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪ ای اﻣﻦ و ﺑﺪور از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﯽ ﻧﻈﻤﯽ، رﻋﺎﯾﺖ اﻧﺘﻈﺎم و ﭘﺬﯾﺮش ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻧﻬﺎدﯾﻨﻪ ﺷﺪن اﺻﻮل زﻧﺪگی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮای ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻋﻀﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻣﺮی ﺿﺮوری ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺗﻀﺎد ﻣﻨﺎﻓﻊ در ﺑﯿﻦ اﯾﻦ اﻓﺮاد و وﺟﻮد اﻣﯿﺎل و ﻫﻮس ﻫﺎی ﭘﺴﺖ در ﺑﺮﺧﯽ اﻋﻀﺎ، اﺧﺘﻼﻓﺎت اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ و ﺑﺮﻫﻢ ﺧﻮردن اﻣﻨﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻌﻀﻞ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺳﺎزد. در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﻃﺮح دﯾﺪﮔﺎه ﻫﺎی ﻣﺘﻔﮑﺮان ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮ در اﯾﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﮐﻤﮏ ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ در ﺳﺎﺧﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ای اﻣﻦ را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﺳﺎزد ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﯽ اﻧﺪﯾﺸﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻣﺎم ﻋﻠﯽ (ع)ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻣﺎم ﺷﯿﻌﯿﺎن از ﯾﮑﺴﻮ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻟﻘﺐ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ ﺑﺮای ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎل اداره ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ را ﺑﺮﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ دارای اﻫﻤﯿﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻃﺮح دﯾﺪﮔﺎه ﻫﺎﯾﯽ درﺑﺎره ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺪاﻟﺖ، ﻧﻘﺶ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ، ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﭘﺮورش ﻣﮑﺎرم اﺧﻼق و ﻣﺒﺎرزه ﺑﯽ اﻣﺎن ﺑﺎ رذاﯾﻞ اﺧﻼﻗﯽ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ دوﻟﺖ و ﻧﻬﺎدﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در اﯾﺠﺎد ﻣﺤﯿﻄﯽ اﻣﻦ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ اﻫﺘﻤﺎم ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎدی، ﺳﻌﯽ در ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ اﺻﻮل اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻼﺷﯽ در ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﮐﻨﺘﺮل اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ذﮐﺮ ﺑﻌﻀﯽ از وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی آن از دﯾﺪﮔﺎه اﻣﺎم ﻋﻠﯽ (ع) دارد.
خلاصه ماشینی:
"در دومین دیدگاه که اکنون بیشترین طرفدار را در حوزه کنترل اجتماعی دارد نه تنها دولت را یکی از بازیگران در این عرصه می داند، به نقش خانواده ها، نهاد های واسطه ای صحه گذاشته و بر پیشگیری از کجروی و تعلیم و تربیت افراد جامعه و ارائه راه حل های غیر کیفری تاکید بیشتری دارند (حسینی ۲۷/۱۳۸۳)که نظرات حضرت علی (ع) نیز در ارائه راه و روش های کنترل اجتماعی به دیدگاه دوم که متکامل تر به نظر می رسد نزدیکتر است.
حضرت علی (ع) به نقش پیشگیری از آسیب های اجتماعی پیش از درمان تاکید دارد از این رو می توان توصیه هایی که برای کنترل اجتماعی یک جامعه عرضه می کند را به دو دسته تقسیم کرد: اقدامات پیشگیرانه از وقوع کج روی و در بخش دوم مجازات مجرمان .
(سلیمی و دیگران، ۴۲/۱۳۸۶) از آنجا که دوستان نقش قابل ملاحظه ای در گرایش و یا عدم میل افراد به کجروی های اجتماعی دارند آن حضرت نیز به ویژگی های دوست و همنشین مناسب می پردازد و معتقد است کسانی را که میل به شهوت و لذت دارند را عاملی در گرایش انسان به رذایل اخلاقی می داند، امری که موجب می شود افراد برای رسیدن به لذات و ارضای امیال نفسانی خود، هنجارهای اجتماعی را زیر پا بگذارند از این رو توصیه می کند از دوستی با آنان پرهیز کنند."