چکیده:
گاه به دلایلی، امر شناسایی برخی راویان پیچیده شده و نیاز به تحقیقات عمیقی پیدا
می کند. یزید الکناسی یکی از این راویان است. ایشان گر چه روایات زیادی در کتب
حدیثی شیعه ندارد اما روایات او، روایات مفصل و مورد فتوی هستند که آثار متعددی در
فقه دارند. افزون بر آنکه در ضمن بحث از یزید الکناسی مطالب متعددی مانند راه های
اثبات اتحاد و ملاک آنها، چگونگی اثبات تغایر، قاعده مشاهیر، قاعده کثرت نقل اجلاء
بیان می شوند که کبرای آنها اختصاصی به یزید الکناسی ندارد و در بسیاری از موارد دیگر
قابل استفاده است. در این مقاله برای اثبات وثاقت یزید الکناسی به هفت دلیل زیر استدلال شده است:
اتحاد با ابوخالد القماط»، « اتحاد با ابوخالد الکابلی»، «اتحاد با برید بن معاویة»، «نقل اصحاب اجماع از او»، «کثرت نقل اجلاء از او»، «وقوع در روایات مورد فتوی» و «قاعده مشاهیر».
و در پایان بعد از بررسی این ادله ی هفت گانه چنین نتیجه گیری شده است: از ضمیمه کردن این ادله به یکدیگر خصوصا دو دلیل «کثرت نقل اجلاء از او» و «وقوع در روایات مورد فتوی» می توان حکم به وثاقت الکناسی نمود.
خلاصه ماشینی:
اشکال دوم: شیخ طوسی در کتاب رجالش در باب الکنی از اصحاب امام صادق علیه السلام عنوان «ابو خالد القماط» را بیان میکند 1 که به نظر میرسد او همان «یزید ابوخالد رجال الشیخ الطوسی، ص 325، رقم 4874.
افزون بر آنکه اولا برتری برقی، در رجال به خاطر مقدم بودن او بر شیخ، صحیح نیست؛ چرا که مجرد تقدم زمانی دلیل بر اعرف بودن یک دانشمند نیست بلکه اعرفیت در رجال به میزان منابع در اختیار و مقدار تتبع و جستجو بستگی دارد و اطلاعات اصحاب امام صادق علیه السلام که در رجال برقی ذکر شده است قابل مقایسه با همین اطلاعات در رجال شیخ نیست.
قرائن عدم اتحاد قرینه اول: بررسی روایات نشان میدهد که گویا «الکناسی» بیشتر به نامش یعنی «یزید» معروف بوده و کمتر از او با کنیه «ابوخالد» یاد شده است حال آنکه به نظر میرسد «القماط» در میان راویان به کنیه ابوخالد معروف بوده است و از این رو اثری از نام او در اسناد نیست.
دلیل دوم: اتحاد یزید الکناسی و ابوخالد الکابلی گر چه «ابوخالد الکابلی» در منابع رجالی ما به طور صریح توثیق نشده است اما از روایاتی که در رجال کشی نقل شده است (که برخی از آنها معتبرند) استفاده میشود که او از مختصین و اجلای اصحاب امام سجاد علیه السلام است و لذا وثاقت او از این راه قابل اثبات است.