چکیده:
اﻋﺠﺎز ﺗﺸﺮﯾﻌﯽ ﯾﮑﯽ از وﺟﻮه اﻋﺠﺎز ﻗﺮآن و دارای اﺑﻌﺎد ﻣﻬﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺗﺤﺮﯾﻢ رﺑﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﻤﻮﻧﻪای از ﺗﺸﺮﯾﻌﺎت ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ اﺳﺖ. اﮐﻨﻮن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﮥ اﻋﺠﺎز ﺗﺸﺮﯾﻌﯽ ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ و ﺣﮑﻢ ﺗﺤﺮﯾﻢ رﺑﺎ، ﻣﺴﺌﻠﮥ ﻣﻄﺮح آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻣﺬﮐﻮر در ﻗﺮآن ﺑﺎ ﭼﻪ ﻇﺮاﯾﻒ و ﺣﮑﻤﺖﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ و ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻋﺠﺎز ﻗﺮآن را در ﺑﻌﺪ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاری ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺳﺎزد. ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ وﺟﻪ اﻋﺠﺎز ﺗﺸﺮﯾﻌﯽ ﻗﺮآن در زﻣﯿﻨﮥ ﺣﮑﻢ ﺗﺤﺮﯾﻢ رﺑﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮح ﺑﻮده و از ﻧﻈﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﻣﯿﺎن ﻧﻈﺮات ﻋﻠﻤﺎی ﻓﺮﯾﻘﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﻗﺎﺑﻞ اﺛﺒﺎت اﺳﺖ. ﺑﺮﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس، ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ - ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ اﯾﻦ وﺟﻪ اﻋﺠﺎز ﻗﺮآن در آﯾﺎت رﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. از راﻫﺒﺮد ﭘﮋوﻫﺶ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﺤﺮﯾﻢ رﺑﺎ از ﻧﻈﺮ ﻋﻘﻠﯽ و ﻓﻄﺮی ﮐﺎﻣﻼ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ اﺳﺖ و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺻﻼح ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻋﻠﻢ روز را دارد ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻣﺘﻦ آﯾﮥ ﻗﺮآن »اﻟﱠﺬﯾﻦ ﯾﺘﱠﺒﻌﻮن اﻟﺮﱠﺳﻮل اﻟﻨﱠﺒﯽ اﻟﺄﻣﱢﯽ ...» )اﻋﺮاف: 157(، از زﺑﺎن ﺷﺨﺼﯽ اﻣﯽ و در ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﻧﻬﺎدﯾﻨﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
"پیامبر اکرم | در مکه ، برخلاف مدینه ، دارای حکومت مستقل اسلامی نبودند و جامعۀ اسلامی به شکل رسمی تشکیل نشده بود (شریف احمدابراهیم ، بیتا: ١٩٦٥)، اما با وجود تفاوت شرایط اجتماعی و اقتصادی در مکه و مدینه و نیز تفاوت میزان آمادگی مردم برای پذیرش این تحریم شدید و باوجود چنان حدی از گستردگی بازه زمانی نزول ، کمترین تناقضی میان احکام صادره مشاهده نشده و بلکه هرکدام از آیات به نوعی مکمل آیۀ نازل شدة پیش از خود است ؛ همان گونه که خداوند متعال خود نیز به این عدم وجود اختلاف ، البته به طور عام ، تحدی میکند و میفرماید: «أ فلا یتدبرون القرآن و لو کان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا؛ آیا درباره قرآن نمیاندیشند؟!
با توجه به اینکه قرآن کریم در مبارزه با انحرافات ریشه دار اجتماعی سبک مخصوص به خود را دارد، این مسئله در حکم تحریم ربا و تطابق آن با ابعاد اعجاز در تشریعیات نیز قابل مشاهده است ، زیرا آیات ربا در مکان ها و زمان های مختلفی بر پیامبر اکرم | نازل شد، اما کوچک ترین تناقضی میان آیات وجود ندارد و نیز کاملا منطبق بر اصول عقلی و فطری بشر است و قابلیت اصلاح و تکمیل علم اقتصاد امروز را داراست ."