چکیده:
پس از جنگ سرد و فروپاشی نظام دوقطبی، نظام بین الملل جدید با نوعی ابهام در تبیین سامان نظم جدید
روبرو شد. این ابهام موجد سناریوسازیهای متعددی در راه تبیین نظم آیندهی جهان و تشریح نظام
بین الملل شد که در این میان نظام چندقطبی از احتمال بیشتری برخوردار است. در این نظام، بازیگران
مختلفی میتوانند بنا به ظرفیتهای خود به ایفاء نقش بپردازند و سهمی را در رهبری جهان بر عهده
بگیرند. سوال اصلی آن است که جمهوری اسلامی برای ایفاء نقش موثر در نظام چندقطبی از چه
فرصتهایی برخوردار است و با چه چالشهایی روبرو میباشد؟ ایران از یک طرف به خاطر دارابودن
مولفههای جمعیت، منابع طبیعی، ایدئولوژی، موقعیت استراتژیک و نظامی، گسترده سرزمینی، ژئوپلیتیک،
فرهنگ و... از توانایی مهمی برای ایفای نقش در نظام بینالملل آینده برخوردار است و از طرف دیگر دارای
چالشهای مختلفی است. این چالشها در سه سطح داخلی، منطق های و بین المللی قابل پیجویی است.
مصرفگرایی فزاینده و ناامیدی در حوزه فرهنگی، تورم، بیکاری، رشد آهسته اقتصادی در حوزه اقتصاد از
مهمترین چالشهای داخلی است. حضور ناتو در اطراف ایران، مساله جزایر سهگانه و داعش در حوزه
منطقه ای و تحریمها و اتهام نقض حقوق بشر در عرصه بین المللی از جمله این چالشهاست. بر این اساس
تحلیلی از آینده نیز ارائه میگردد. در این تحقیق راهبرد پژوهش کیفی است و روش پژوهش تحلیلی
میباشد و شیوه گردآوری داده ها مبتنی بر منابع کتابخانهای و اینترنتی است
خلاصه ماشینی:
سؤال اصلی آن است که جمهوری اسلامی برای ایفاء نقش مؤثر در نظام چندقطبی از چه فرصت هایی برخوردار است و با چه چالش هایی روبرو میباشد؟ ایران از یک طرف به خاطر دارابودن مؤلفه های جمعیت ، منابع طبیعی، ایدئولوژی، موقعیت استراتژیک و نظامی، گسترده سرزمینی، ژئوپلیتیک ، فرهنگ و...
روی دیگر چندقطبی ، نظام «چندبخشی » است که در آن ، در هر یک از حوزه های مختلف سیاسی، امنیتی و اقتصادی چند قدرت بزرگ حرف نخست را می زنند و در نتیجه جهان فاقد یک یا چند هژمون در همه ی موضوعات خواهد بود؛ چنانچه هنری کسینجر با این پیش فرض ، نظم بین المللی آینده متشکل از حداقل شش قدرت اصلی آمریکا، اروپا، چین ، ژاپن ، روسیه و احتمالا هندوستان در کنار کشورهای متوسط و کوچک تر خواهد بود (کرمی، ١٣٨٣: ٩٠).
جمعیت ایران کشوری در جنوب غربی آسیا و در منطقه خاورمیانه با ١٦٤٨١٩٥ کیلومتر مربع وسعت (١٨ام در جهان ) و بر پایه سرشماری سال ١٣٩٥ دارای جمعیتی بالای ٨٠٠٠٠٠٠٠ تن است (سایت فردانیوز، به نقل از رئیس مرکز آمار ایران ، کدخبر: ٦٠٧٤٢٣) منابع طبیعی و انرژی نفت و گاز طبیعی، مهم ترین منابع تأمین انرژی بشر امروزی هستند؛ به طوریکه نفت خام ٤٥ درصد و گاز طبیعی ٢٥ درصد انرژی دنیا را تأمین میکنند؛ از این رو نفت و گاز در معادلات اقتصادی- سیاسی جهان اهمیت راهبردی دارند و در فرآیند روابط بین الملل نقش مهمی میتوانند ایفا کنند.