چکیده:
مذهب تشیع همه ابعاد زندگی اجتماعی پیروان را تحت تأثیر قرار داده است. تأثیر تشیع
به خاطر غلبه بعد عرفانی آن در هنر ایرانی نمایانتر است. نگارنده با بیان انواع هنر
ایرانی از قبیل هنرهای آوایی (شعر و موسیقی)، هنرهای تجسمی (همچون نقاشی،
منبتکاری و تهذیب) و هنرهای نمایشی (سمعی و بصری همانند شبیهخوانی و
پردهخوانی) انعکاس مضامین شیعی در این هنرها را به تصویر کشیده است.
خلاصه ماشینی:
"اما تأثیر تشیع بر گونههای هنر ایرانی، از آن زمان در مد نظر اهل دل قرار میگیرد که بذر نهال گلافشان اسلام جان میگیرد و گلغنچههای هنری با برکتیابی از مهر و دلسپاری به آل الله شکوفا میگردد: حمزه سیدالشهداء، عم گرامی پیغمبر صلیاللهعلیهوآله ، به جوهره خیال، از طبیعت خدا آفریده در قالب کلام موزون سخن میگوید و دلبند رسول الله، علی المرتضی علیهالسلام ، در معرکه و رزمگاه خوبی و بدی، علم خیر بر دوش میگیرد و ارجوزه (2) میخواند و رسول الله را به وجد و شعف میآورد.
تأثیر تشیع بر هنرهای دراماتیک (= نمایشی، سمعی و بصری) در ایران، تا بدان پایه رفیع است که موجب به وجود آمدن زیباترین نوع نمایش منظوم و مقدس در جهان گردیده و صحنه و میدان قدسی شبیهخوانی، این هنر اصیل ایرانی ـ اسلامی، با بهرهگیری از ارائه وقایع و حوادث پی در پی، از نقطه نظر زیباییشناسی، زیباترین و آراستهترین قدسیسرا و مکان دلپسند بوده و برگ برگ تاریخ خوننگار ویژه اولیا و زندگی آنان در میان اوراق شبیهنامهها درج و در صحنه تئاتر متافیزیکی، هر صحنه گوشهای از صحرای نینوا، زندان موسی کاظم علیهالسلام و ظلمسرای یزید و هارون و متوکل را عیان ساخته است و در کنار نمایشنامههای اجتماعی و سیاسی و مانند آن، شبیهنامهها و گاهی فیلمنامهها و متون تعزیه، قراضههای زرنشان مربوط به جهان تشیع را آشکار نموده و گویی هنگام تحریر این نمایشنامههای مذهبی، شبیهنامهسرا به تورق تاریخ تشیع پرداخته و بهرهها برده و ماتمکدهها و زبدةالمصائبها نگاشته است."