چکیده:
در حدود سال 433ق و با ورود قاوردبن چغری بیگ به ایالت کرمان، مقدمات تاسیس دولتی جدید، با نام سلجوقیان کرمان که با نام قاوردیان نیز شهرت یافته است، فراهم شد. این حکومت تازه تاسیس، تا سال 583ق، یعنینزدیک به یک سده ونیم و به طور موروثی، در میان فرزندان و نوادگان ملک قاورد ادامه یافت.بی شکیکی از اصلی ترین مسائل در کانون توجه حکام سلجوقی کرمان،تلاش در راستای رونق وضع اقتصادی و بهبود معیشت مردمان این دیاربود. ازهمین رو، رسیدگی به امور تجاری ایالت مذکور، از زمان نخستین حکام سلجوقی کرمان، با دقت و وسواس دنبال شده است. امری که بسته به اقتدارداشتن یا اقتدارنداشتن حکام مزبور،رو به تعالی نهاده یا دچار ضعف و نقصان شده است. در همین راستا،نوشتار حاضر با کاربرد روش توصیفی تحلیلی و با محوریت استفاده از منابع کتابخانه ای، برآن است تا ضمن بیان شمه ای در باب چگونگی شکل گیری دولت سلاجقه کرمان، وضعیت تجارت و راه ها و کالاهای تجاری این ایالترا هم زمان با حاکمیت آنان واکاوی کند؛ بنابراین، پرسش اصلی پژوهش حاضر عبارت است از اینکه تجارت کرمان، هم زمان با حاکمیت سلاطین سلجوقی بر این دیار،از چه وضعیتی برخوردار بوده و مهمترین راه ها و کالاهای تجاری این ایالت کدام بوده است؟ نتایج تحقیق حاکی از آن است که حضور سلجوقیان در کرمان و اقدامات آنان در راستای بازسازی راه ها، بنادر، کاروانسراها و برقراری امنیت جاده های تجاری، موجبات رشد و رونق تجارت در این ایالت را فراهم کرد.
In 433 A.H، the arrival of Qavord Ibn Choqri beig in Kerman led to the foundation of new government i.e. Seljuk of Kerman، which is also known as Qavordiyan. Such newly government lasted till 583 A.H for a decade and half inherently among the sons and grandsons of Qavord. Undoubtedly، one of the main concerns of Seljuk's rulers of Kerman was attempt to develop economic status and people's welfare of this province. Consequently، the control of commercial affairs was one of the most significant priorities of Seljuk's rulers، especially from the foundation of this dynasty. This matter was related to the power or lack of authorities of such rulers. For this purpose، the present study aims to investigate the status of trade، commercial routes and goods during Seljuk period regarding the foundation of this dynasty based on library studies with descriptive – analytical approach. Therefore، the fundamental concern of this study is to picture the position of trade in Kerman during Seljuk period and important commercial routes and goods. The outcome of this study demonstrates that the presence of Seljuk rulers in Kerman and their efforts for improving the status of trade by rehabilitation of routes، ports، inns (Karvan Sara) and securing of commercial routes led to the development of trade in this province.
خلاصه ماشینی:
خوشبختانه مقالات مفید و کارآمدی نیز در باب تجارت سلجوقیان بزرگ یا تجارت خلیجفارس، به رشته تحریر درآمده است؛ از جمله میتوان به نمونههایی همچون: «تجارت دریایی ایران در دوره سلجوقی، سدههای 5 و 6 هجری (با تأکید بر نقش بندر تیز)» اثر عبدالرسول خیراندیش و مجتبی خلیفه (1386)؛ «راههای تجاری در عهد ایلخانی»، نوشته سیدابوالفضل رضوی (1388)؛ «جغرافیای تاریخی خلیجفارس»، اثر محمد نایبپور و لقمان ملکی (1389)؛ «تجارت کرمان از سده ششم تا هشتم هجری، با تأکید بر جایگاه جیرفت» نوشته جواد عباسی و لیلا امیری (1390) اشاره کرد.
برخی از تحقیقات فوقالذکر، به ویژه کتاب «تاریخ سلجوقیان کرمان» و مقاله «تجارت دریایی ایران در دوره سلجوقی، سدههای 5 و 6 هجری (با تأکید بر نقش بندر تیز)»، به نتایج بسیار ارزشمندی، همچون رویکرد امرای آلبویه و سلاطین سلجوقی، چه سلجوقیان بزرگ و چه سلجوقیان کرمان، به تجارت خلیجفارس و دریای عمان دست یافتهاند؛ یا حتی، بر جایگاه تجاری برخی از بنادر، همچون بندر سیراف و بندر تیز، تأکید کردهاند؛ اما با اذعان به نتایج مفید و ارزشمند این آثار، اهمیت نوشتار حاضر از آن روست که اولا به بررسی وضعیت امنیتی کرمان عهد سلاجقه و ارتباط دوسویه امنیت و تجارت در آن زمان، بپردازد و ثانیا ضمن بیان رویکرد سلاطین سلجوقی کرمان به تجارت و امور تجاری، مهمترین راهها، بنادر، جزایر و کالاهای تجاری در عصر سلجوقیان کرمان را معرفی کند.