چکیده:
یکی از راه های اثبات آغاز ماه قمری بر طبق روایات اسلامی، بینه بر رویت هلال است. در این باره بحث می شودمی شود که اگر شاهد یا شاهدانی عادل، در منطقه ای هلال را رویت نمودند، شهادت ایشان بر رویت، برای سایر مکلفین، آیا در همه جای زمین قابل تمسک است یا در بخشی از آن؟ منطوق روایات باب صوم، فاقد هرگونه قید مکانی برای حجیتبینه بر رویت هلالبوده و اطلاق لفظی آن ها ثابت است. هرچند که به دلیل کرویت زمین، اطلاق مقامی این روایات منعقد نمی باشد و نمی توان پذیرفت که ماه قمری بصورت همزمان در کل زمین آغاز شود. به همین دلیل، باید ملاکی برای تقسیم بلاد در اثبات حلول ماه نو از میان روایات استخراج نمود. مشهور فقهای امامیه معتقدند که اگر بین محل رویت و محل شهادت، اشتراک یا تقارب افق وجود داشته باشد، می توان به متعلق بینه اخذ کرد و در غیر این صورت، رویت شاهدان کفایت نمی کندمی کند. عمده دلیلی هم که بر اثبات این ادعا می آورند انصراف روایات است. اما حق این است که این انصراف ثابت نیست و این مدعا، به دلیل عدم داشتن پشتوانه روایی و هچنین عدم دقت و ضابطه مندی تعریف قرب و بعد در فتاوای ایشان، قابل قبول نمی باشد. لذا باید به دنبال ملاک و ضابطه ی دیگری برای این تقسیم بود.
خلاصه ماشینی:
محدث کاشانی در مجموعه شریف الوافی ذیل قول معصوم (علیه السلام ) کـه فرمـود «فإن شهد اهل بلد آخر فاقضه » به این گروه از فقها که تقارب و تباعد بلاد را ملاک حکم قرار داده اند پاسخ قابل توجهی داده است : «إنما قال (علیه السلام ) فإن شهد أهل بلد آخر فاقضه لأنه إذا رآه واحد فی البلد رآه ألف کما مر و الظاهر أنه لا فرق بین أن یکون ذلک البلد المشهود برؤیته فیه من البلاد القریبة من هذا البلد أو البعیدة منه لأن بناء التکلیف علی الرؤیة لا علی جواز الرؤیة و لعدم انضباط القرب و البعـد لجمهـور النـاس و لإطـلاق اللفظ فما اشتهر بین متأخری أصحابنا من الفرق ثم اختلافهم فی تفسیر القـرب و البعـد بالاجتهاد لا وجه له » یعنی ، این که معصوم (علیه السلام ) فرموده اگـر اهـل شـهری دیگـر شهادت دادند [به رؤیت ]، روزه را قضا کن دلیلش این است که وقتی یـک نفـر در شـهر دیده باشد، هزار نفر دیده اند، همان گونه که [در روایت مربوطه ] گذشت و ظاهر این است که فرقی نیست بین اینکه آن شهر محل رؤیت از شهرهای نزدیک به این شهر باشـد یـا دور؛ به دلیل اینکه بنای تکلیف بر رؤیت است نه بر جواز رؤیت ، و به دلیل عدم انـضباط قرب و بعد برای جمهور مردم و به دلیل اطلاق لفظ .