چکیده:
بررسی شبکهی شهری تهران، توسعه شهری و الگوی استقرار جمعیت در دهههای اخیر با رشد شتابان شهرنشینی و ایجاد
فاصله عمیق جمعیتی میان شهرهای استان تهران با سایر شهرهای کشور از نظامی متناسب با ظرفیتها واستعدادها تبعیت
ننموده و به ظهور پدیده بزرگ سری یا ماکروسفالی و تشدید الگوی نخست شهری انجامیده است. پدیدهای که مشکلات و
معضلات عدیدهای را در عرصههای مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در کل منطقه کلانشهر تهران بوجود آورده است.
مقاله حاضر به استناد نتایج حاصله از مدل های مطرح شده به بررسی پدیده مجموعه شهری تهران و روند آن در سالهای
اخیر پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
"در جدول ذیل شهرهای منطقه ی کلان شهری تهران ارائه شده است : شهر های مجموعه شهری تهران (١٣٨٢) شهرستان شهر جمعیت شهرستان شهر جمعیت تهران بومهن تهران رودهن ٢١٠٠٠ دماوند ١٣٠٠٠ ٦٤٠٠٠٠٠ دماوند ٢٢٤٠٠ کیلان ٢٣٠٠ 6200آبسرد اسلامشهر چهارد انگه اسلام شهر اشتهارد ١٠٣٠٠ 941000٣٦٨٠٠ کرج 29000 265500کرج ماهدشت ٢٧٤٠٠ 15200مشکین دشت 27200محمد شهر کمال شهر پاکدشت شریف آباد پاکدشت ٤٠٠٠ رباط کریم گلستان ٨٠٤٠٠ ٤٩٣٠٠ رباط کریم ٣٦٥٠٠ نسیم شهر ٨٥١٠٠ ورامین 107000 شهرستان شهر جمعیت شهرستان شهر جمعیت ورامین قرچک پیشوا جواد آباد 143000 30000 3800 قدس شهریار وحیدیه صبا شهر ١٣٨٣٠٠ ری حسن آباد ١١٢٠٠ ٤٠٠٠٠ باقر شهر ٤١٠٠٠ ١٥٠٠٠ کهریزک ٧٨٠٠ ١١٠٠٠ ری ٣٥٦٠٠٠ شهریار شاهدشهر صفا دشت فردوسیه ملارد 13700٦٩٠٠ طالقان ١٦٠٠ ١٠٠٠٠ ساوجبلاغ هشتگرد ٣٣٦٠٠ ٨٨٠٠٠ نظر آباد ٦٩٤٠٠ فیروزکوه فیروز کوه فشم ٦٨٠٠ ١٧٣٠٠ شمیرانات لواسان ١٠٦٠٠ تجریش - ماخذ: بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران ، سال ١٣٨٢ باتوجه به اطلاعات موجود توزیع فضایی جمعیت درسطح استان تهران متأثر از وجود کلانشهر تهران بوده و شهرستان تهران سهمی به تنهایی حدود ٧٠% از کل جمعیت استان را به خود اختصاص می دهد و ٣٠% باقی مانده به سایر شهرستان های استان تعلق داشته و در محاسبات ، واریانس روند تغییر سهم شهرستان های استان طی سه دوره سرشماری ١٣٥٥-١٣٦٥-١٣٧٥، نسبت به سهم شهرستان تهران افزایش یافته ، لیکن توزیع جمعیت کماکان نامتقارن باقی مانده است و گرایش مسلط توسعه عمدتا"در مناطق محور غرب و جنوب استان دیده می شود.
نتیجه گیری عدم پیوستگی نظام سلسله مراتبی ١٢ شهرستان استان تهران ، توزیع ناموزون فضایی جمعیت در سطح استان تهران ، سهم ٧٠% جمعیت شهرستان تهران نسبت به کل جمعیت استان ، واگرایی رشد و کم شدن روند آن در تهران طی دو دهه ی اخیر نسبت به سایر شهرستان های استان بویژه شهرستان های محور غربی و جنوبی استان و نابسامانی توسعه شبکه ی مجموعه شهری کلانشهر تهران نشان می دهد که علاوه بر پدیده ی بزرگ سری از نظر گونه شناسی شبکه شهری ، کلانشهر تهران از الگوی نخست شهری تابعیت داشته و به تبع آن معضلات متنابهی را ایجاد نموده است ، که برخی از مهم ترین آنها به قرار زیرند: ١- شهر تهران به مرکز خدمات تخصصی و تجاری عمده و سودآور بدل گشته است ."