چکیده:
شناخت ویژگی های ژئومورفولوژیکی پهنه های کارستی که از سنگ های انحلال پذیر عمدتا کربناته مانند آهک تشکیل شده اند نه فقط از نقطه نظر بنیادی بلکه به لحاظ تامین آب مورد نیاز انسان هم حائز اهمیت است . تاقدیس خاویز که در استان خوزستان و در شمال شرق شهر بهبهان قرار گرفته است . از نقطه نظر بنیادی مورد مطالعه قرار گرفته است . در این تاقدیس که رودخانه مارون آن را به دو بخش غربی و شرقی تقسیم نموده است، سازنده ای زمین شناسی گورپی باسن اواخر کرتاسه، پابده باسن ائوسن، آهک آسماری باسن الیگو – میوسن و آبرفت های دوران چهارم رخنمون دارند . به دلیل فشارهای تکنونیکی و مقاومت سنگ آهک آسماری ساختمان تاقدیس خاویز شکاف و درزهای زیادی و 24 گسل خوردگی را نشان می دهد. آب و هوای حاکم بر تاقدیس خاویز نیمه خشک است. علی رغم اقلیم نیمه خشک فعلی و با توجه به شرایط سنگ شناسی و ساختمان زمین شناسی مذکور در بالا، اشکال مختلف کارستی از قبیل لاپیه 1 یا کارن، دولین، اوالا 2 و دره های کارستی با درجات تحول مختلف در سرتاسر تاقدیس خاویز به چشم می خورد. با توجه به اشکال کارستی موجود در تاقدیس خاویز و اقلیم فعلی حاکم بر آن، به نظر می رسد که این اشکال به طور عمده پالئوکارست م یباشند و از نظر سیکل فرسایشی کارست در ابتدای مرحله بلوغ 3
می باشند.
خلاصه ماشینی:
"ژئومورفولوژی کارست در تاقدیس خاویز ( شمال شرق بهبهان ) دکتر محمدرضا ثروتی دانشیار نیمه وقت دانشگاه آزا د اسلامی ، گروه جغرافیا واحد علوم و تحقیقات تهران دکتر غلام حسین اسکانی کزازی فارغ التحصیل دانشگاه آزاد اسلامی ، گروه جغرافیا واحد علوم و تحقیقات تهران چکیده شناخت ویژگی های ژئومورفولوژیکی پهنه های کارستی که از سنگ های انحلال پذیر عمدتا کربناته مانند آهک تشکیل شده اند نه فقط از نقطه نظر بنیادی بلکه به لحاظ تامین آب مورد نیاز انسان هم حائز اهمیت است .
موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه در زاگرس چین خورده براثر استقرار واحدهای زمین شناسی و عملکرد عوامل فرسایش چشم اندازهای متفاوتی مشاهده می گردد یکی از این چشم اندازها واحدی است با پهنای متغییر که در دو طرف جلگه آبرفتی خوزستان (جایی که رودخانه های کارون و دز از زاگرس خارج شده و به جلگه خوزستان وارد می شوند) یعنی در سمت شمال غرب و جنوب شرقی آن قرار دارد.
این پدیده ها نیز جزو اشکال سطحی کارست محسوب می گردند کارن های موجود در تاقدیس خاویز را می توان بر مبنای شکل و اندازه آن ها حداقل در پنج گروه طبقه بندی نمود: الف - ریلن کارن ٢: این نوع کارن در نتیجه عمل انحلال سنگ آهک فاقد پوشش تحت تاثیر باران و هرزآب های اولیه متقاطع و صفحه ای ایجاد شده است .
غارها از دیگر چشم اندازهای کارستی هستند که به تعداد بسیار معدود در منطقه مورد مطالعه و در کانیون ها و حوضه های محوری مشاهده می شوند این غارها تحت تاثیر گسله ها و درز و شکاف هایی که لایه ها را قطع می کنند شکل گرفته اند مانند: غار خاویز، غار نی ده ."