چکیده:
از عناصر خدشه ناپذیر حکومت های مردم سالار، تامین و تضمین دسترسی به مناصب عالی دولت، به مثابه «حقوق شهروندی» خاص است و می توان ادعا کرد که بدون در نظرگرفتن این حقوق، فرض مردم سالاربودن نظام، غیرواقعی به نظر می رسد. مساله این جاست که آیا دین، در نظام سیاسی اسلام و به طور خاص، جمهوری اسلامی ایران، در برخورداری از حقوق مذکور موثراند یا خیر؟ این مقاله، ضمن تحلیل ماهیت و قلمرو حقوق شهروندی و تعریف آن به «حقوقی که با توجه به مفاد قانونی و اصول حقوقی هر جامعه تعیین شده و بیان گر مختصات حقوق بنیادین افراد یک جامعه برای داشتن یک زندگی فردی و اجتماعی فعال در آن جامعه است»، به بررسی دو سطح «حقوق شهروندی عام» و «حقوق شهروندی خاص» می پردازد و در صدد است تا نشان دهد که دین و مذهب در سطح عام حقوق شهروندی، نه تنها عامل تمایز نمی باشد، بلکه به طور مشخص، دین اسلام، حکومت را به اعطای این حقوق شهروندی به طور یک سان تشویق می کند. در جمهوری اسلامی ایران نیز اصل بیستم قانون اساسی، موید این مدعاست؛ اما بنا به دلایلی از جمله قاعده «نفی سبیل» و هم چنین اقتضائات حکمرانی؛ مانند اصول انسجام هدف، احترام به اکثریت و التزام و وفاداری، دین را در برخورداری افراد از حقوق شهروندی خاص (تصدی مناصب عالی حکومتی) موثر و ضروری می داند.
خلاصه ماشینی:
"مسأله این جاست که آیادیـن ، در نظام سیاسی اسلام و به طور خاص ، جمهوری اسلامی ایران ، در برخورداری از حقوق مذکور مؤثراندیا خیر؟ این مقاله ، ضمن تحلیل ماهیت و قلمرو حقـوق شـهروندی و تعریـف آن بـه «حقوقی که باتوجه به مفاد قانونی و اصول حقوقی هر جامعه تعیین شده و بیان گرمختصـات حقوق بنیادین افرادیک جامعه برای داشتن یک زندگی فردی و اجتماعی فعال درآن جامعـه است »، به بررسی دو سطح «حقوق شهروندی عام » و«حقوق شهروندی خاص » می پردازد ودر صدداست تا نشان دهد که دین و مذهب در سطح عام حقوق شهروندی ، نه تنها عامل تمـایز نمی باشد، بلکه به طور مشخص ، دین اسلام ، حکومت را به اعطای این حقوق شهروندی به طـور یک سان تشویق می کند.
در جمهوری اسلامی ایران نیز اصل بیستم قانون اساسی ، مؤید ایـن مدعاست ؛ اما بنا به دلایلی از جمله قاعدة «نفی سبیل » و هم چنین اقتضائات حکمرانی ؛ ماننـد اصول انسجام هدف ، احترام به اکثریت و التزام و وفـاداری ، دیـن را در برخـورداری افـراد از حقوق شهروندی خاص (تصدی مناصب عالی حکومتی ) مؤثر و ضروری می داند.
سـطح خـاص حقـوق شهروندی ، ناظر به مناصب مهم حکومت اسلامی می باشد و این مناصب ، باتوجه بـه موازین فقهی ـکلامی ؛مانند «قاعدة نفی سبیل » و«علـواسـلام » و هـم چنـین اصـول حکمرانی از جمله اصل انسجام هدف ، اصل احترام به اکثریت و اصل وفاداری ، تنهـا به مسلمانان (شیعیان ) اختصـاص مـی یابـد؛ یعنـی صـلاحیت انتخـاب شـدن در ایـن جایگاه ها مخصوص مسـلمانان اسـت ."