چکیده:
اهل بیت علیهم السلام بی شک و به شهادت قرائن عقلی و نقلی،قرآن ناطق و وارثان حقیقی علوم و معارف رسول خدا صلی الله علیه و آله به شمار می روند.در فرازهایی از روایات شیعی،اهل بیت علیهم السلام با وصف«امیران کلام»ستوده شده اند.از آنجا که فهم معانی کلام به فهم کلمه یا کلمات وابسته است،بی تردید دقت نظر و کاوش در دیدگاههای تفسیری اهل بیت علیهم السلام در تبیین معنا یا معانی مفردات قرآنی از اهمیت به سزایی در تفسیر قرآن برخوردار است.روش های تفسیر مفردات قرآن،متفاوت است که از آن میان،چهار روش تاویلی،توسعه یا تضییق معنا،بیان غایی و تصویری از اختصاص های روش اهل بیت علیهم السلام در تفسیر واژگان قرآن به شمار می رود.در پژوهش حاضر ضمن تشریح هر روش،نمونه هایی از آن در میراث تفسیری اهل بیت علیهم السلام بر شمرده شده و خاستگاه قرآنی برخی از این روش ها اثبات گردیده است.
خلاصه ماشینی:
"(برقی، 1370: 1 / 285؛ کلینی، 1363: 2 / 235؛ همان، 1393: 4 / 362؛ همان، 1385: 2 / 523؛ صدوق، بیتا: 31) در جامعهای که مفهوم «هجرت»، حرکت از مکانی به مکان دیگر است، ارائه چنین معنایی توسعه یافته از «هجرت»، نشان از گستره بیکران واژهشناسی اهلبیت داشته و بهرهگیری ظریف و هوشمندانه ایشان از روش قرآن در تفسیر واژگان قرآنی را اثبات میکند، از اینرو میتوان گفت: نه تنها اهلبیت در سایه قرآنند و از سبکهای بیانی کتاب الهی در تبیین مفردات آن بهره جستهاند، بلکه بهگونهای غیرمستقیم مخاطبان خود را به بهرهگیری از روش قرآن در فهم معنای واژگان راهنمایی کردهاند، در ادامه، هر یک از روشهای تفسیری یادشده، بهصورت دقیقتر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
در درجه دوم و با دور شدن تدریجی از عصر نزول قرآن و عدم دسترسی به عرب کهن، عالمان لغوی بخشی از آثار خود را با انعکاس دیدگاههای هم ردیفان گذشته خویش فراهم آوردهاند، از اینرو، باید گفت فهم یک عالم لغوی بر پایه مشاهدات، سماع و یا نقلقولها استوار است، اما در نقطه مقابل اهلبیت از یکسو، از چشمهسار حکمت بیکران رسول خدا| و پدران معصوم خویش و پشتوانه علم غیب برخوردارند و از سوی دیگر در بسیاری از موارد، همانگونه که در متن پژوهش حاضر به نمونههایی اشاره شد، از روش منحصر به فرد قرآن کریم در تبیین معنای واژگان بهره جستهاند و سخن آنها چیزی جز کلام الهی (وحی غیر قرآنی) نیست، از اینرو، بدیهی است که روشهای خاص اهلبیت در تفسیر مفردات قرآنی که از لابهلای شمار درخور توجه میراث روایی آنها برآمده، ضمن دوری از هرگونه احتمال خطا و یا تردیدی، فصلی نوین فراروی واژهپژوهان قرآنی برای فهم درست و دقیق معنای واژگان قرآن خواهد گشود."