چکیده:
مقاله حاضر به اندیشه اصلاحی حاجی آقا مجتهد شیرازی نماینده برجسته دوره های دوم تا چهارم مجلس شورای ملی می پردازد.پرسش اصلی این تحقیق آن است که در اندیشه حاجی آقا شیرازی،جامعه آن عصر دچار انحراف از چه مبانی و اصولی شده که نیاز به اصلاحات پیدا کرده و راهبرد ایشان برای برون رفت از وضع موجود جامعه و رسیدن به وضع مطلوب چیست؟اندیشه اصلاحی حاجی آقا شیرازی به لحاظ شکلی در چارچوب مشروطیت و قانون اساسی و به لحاظ محتوایی با طرح مفاهیمی همچون مبارزه با تبعیض،فساد،ناامنی،فقر و احیای حقوق ملت برگرفته از مفاهیم و متون اسلامی قرار دارد.وی اصلاحات را تنها وسیله نجات جامعه آن روز می داند که فقط از طریق مجلس به عنوان مرکز ثقل کشور با استفاده از تصویب قوانین و نظارت بر اجرا قابل تحقق می باشد.روش تحقیق در این مقاله،توصیفی-تحلیلی می باشد.
The question of the paper runs as: how did Haji Aqa Shirazi think about the society of his time and its deviations from norms and principles, and what would he think to be the solution to turn to desirable situation? Shirazi`s reformative solution, in form, lay in constitutionality and constitutional law and, in content, lay in such values as opposing discrimination, corruption, unsafety, poverty and reviving rights of the nation according to Islamic teachings. He viewed reforms and legal sanctions of the Assembly, as the center of legislation of country, and supervising them as the only solution. The method applied in the paper may be known as analytico-descriptive.
خلاصه ماشینی:
پرسش اصلی این تحقیق آن است که در اندیشه حاجیآقا شیرازی، جامعه آن عصر دچار انحراف از چه مبانی و اصولی شده که نیاز به اصلاحات پیدا کرده و راهبرد ایشان برای برونرفت از وضع موجود جامعه و رسیدن به وضع مطلوب چیست؟ اندیشه اصلاحی حاجیآقا شیرازی به لحاظ شکلی در چارچوب مشروطیت و قانون اساسی و به لحاظ محتوایی با طرح مفاهیمی همچون مبارزه با تبعیض، فساد، ناامنی، فقر و احیای حقوق ملت برگرفته از مفاهیم و متون اسلامی قرار دارد.
(صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای مجلس شورای ملی، دوره 4، جلسه 21) ایشان از وضعیت مالیاتهای وصول شده، ناخشنود است و فقدان نظارت و کنترل حقیقی در مالیه ایران را از علل اصلی وضعیت پیش آمده میداند: از اول دوره مشروطیت تا بحال آیا دیدهاید یک نظارت و کنترل حقیقی در مالیه ایران دایر بشود؟ ادارههای تفتیش پر طول و عرض هم در دوائر مالیه تشکیل شده است، مفتشهای بسیار متصل در گردش است، با این حال آیا هیچ دیده و شنیدهاید که بگوئید فلان دزدی را گرفته و مجازات کردند؟ پس به عقیده بنده باید یک نظارت جدی بر عایدات مملکت نمود و سعی کرد قانون نوشت، اشخاص معین کرد، تا اینکه نظارت به معنی حقیقی خودش اجرا شود و باید دیوان محاسبات ایجاد کرد.