چکیده:
تحقيق حاضر، با بررسی بهترين نوع بهرهبرداری از ميان بهرهبرداريهای شورايی، مشاع و افرازی، به مطالعه اثر اين بهرهبرداريها بر وضعيت مراتع شهرستان سوادکوه در 1391 ميپردازد. ارزشيابی بر اساس روش توصيفی- تحليلی و با استفاده از پرسشنامه انجام شد. جامعه آماری پژوهش دربرگيرنده بهرهبرداران 21 مرتع و حجم نمونه 92 نفر بود. تحليل دادهها با بهرهگيری از آزمون کروسکال- واليس، آزمون کولموگروف- اسميرنوف، آزمون تجزيه واريانس و دانکن و ضريب همبستگی اسپيرمن و آزمون t انجام گرفت. نتايج پژوهش نشاندهنده رابطه معنيدار انواع مختلف بهرهبرداری و تعداد بهرهبرداران با وضعيت مرتع و فيتوماس بود؛ همچنين، تفاوت معنيدار (در سطح پنج درصد) ميان ميزان تمايل بهرهبرداران به ازدياد دام در بهرهبرداری شورايی وجود داشت، در حالی که در بهرهبرداريهای مشاع و افرازی، اين تفاوت ديده نميشد؛ احساس مالکيت بهرهبرداران نسبت به مرتع نيز برخلاف بهرهبرداری شورايی، در شيوههای بهرهبرداری افرازی و مشاع معنيدار بود (در سطح يک درصد). با توجه به نتايج بهدست آمده، برای پايداری مراتع منطقه مورد مطالعه، کاهش تعداد بهرهبردار و دام ضروری به نظر ميرسد.
This study، conducted in Savadkooh County of Iran in 2012، aims at investigating the range utilizations in different methods and their effects on range condition as well as identifying the best utilization method. The evaluation is based on a descriptive-analytic method; thus، a questionnaire is completed through direct interviews. The statistical society includes the operators in 21 rangelands and the sample size is 92 people. The data are analyzed by Kruskal-Wallis، Kolmogorov-Smirnov، variance analysis، Duncan، Spearman's correlation coefficient and t-student tests. The study results indicate that the manners of utilization and the number of users and livestock are significantly related with the range condition and phytomass. Trend of ranchers to stock increasing in council utilization has a significant relation (at 0.05 levels) whereas there is no significant relation in collective and private utilizations. Sense of ownership in ranchers towards rangelands in private and collective (at 0.01 levels) is significant، unlike the council utilization. Therefore، decreasing of animal and ranchers is necessary for sustainability of rangelands.
خلاصه ماشینی:
"جدول ٧- توزیع تعداد اعضای بهرهبردار و فراوانی انواع شیوههای بهرهبرداری ، سطح مرتع و تعداد دام در جامعة آماری پژوهش عوامل تعداد بهرهبردار فراوانی درصد سطح مرتع )هکتار( تعداد دام نوع بهرهبرداری شورایی 11 19/92 3 1111 9991 مشاع 51 59/39 9 9319 9911 افرازی 23 23/99 3 9215 1931 مجموع 91 12 211 23135 25291 منبع: دادههای تحقیق وضعیت تعداد بهرهبردار و دام نتایج مطالعات میدانی و نظرات مصاحبهشوندگان نشان می دهود کوه در شویوة افورازی ، صد درصد بهرهبرداران زیر شش خانوار بودهاند؛ همچنوین، در شویوة مشواعی ، طبقوات خانوار یک تا پنج نفره و شش تا ده نفره وجود نداشته و طبقة یازده تا پوانزده نفوره نیوز دارای بالترین تعداد بوده است؛ همچنین ، در شیوة شورایی، بیشترین طبقه خانوار بال ی بیست نفره )١١/٩٥ درصد( بوده است.
تأثیر نوع بهرهبرداری بر احساس مالکیت بهرهبردار نسبت به مرتع نتایج مقایسة تأثیر نوع بهرهبرداری بر احساس مالکیت بهرهبرداران نسبت به مرتع نشان می دهد که تمایل و حس مالکیت بیشتری در بهرهبورداران افورازی و مشواع نسوبت بوه بهرهبرداران شورایی وجود دارد، بهگونهای که احساس مالکیت بهرهبرداران در شیوههای بهرهبرداری افرازی و مشاع، بهترتیب ، ٩٩ و ٩٩ درصد است )جدول ١(، توضویح آنکوه در مراتع شورایی، به دلیل عدم تفکیک پروانة چرا، افراد بیشتری دخیلانود و در نتیجوه، احساس مالکیت کاهش مییابد )سعیدی گراغانی و همکاران، ٢٩٩١(."