چکیده:
مشارکت سیاسی، به دلیل نقش بی بدیل آن در فرایند اداره جامعه سیاسی، از عناصر اصلی در مردم سالاری به شمار می آید. منظور از مشارکت سیاسی، مشارکتی است که حاکی از تصمیم خردمندانه، آگاهانه و داوطلبانه فرد یا گروهی برای انتخاب امری است که تامین کننده منافع فردی یا گروهی است، مصادیق این نوع مشارکت سیاسی به صورت مشارکت در حزب سیاسی، رای دادن، نامزد مناصب مختلف شدن، جایگزینی مقامات رژیم، مخالفت با نظام سیاسی به طرق قانونی و نهادینه متجلی می شود.
تامل در ابعاد مختلف نظریه مردم سالاری دینی گویای این نکته است که مشارکت سیاسی جایگاه بسیار مهمی در این نظریه دارد. انحاء مختلف مشارکت سیاسی در مردم سالاری دینی مورد توجه قرار گرفته است. انتخاب کردن، انتخاب شدن، نظارت و انتقاد و نهایت مخالفت کردن مواردی هستند که ضمن بیان انحاء مشارکت سیاسی، جایگاه برجسته آن را نیز در نظریه مردم سالاری دینی نشان می دهد. در این نوشتار از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
هرچند دموکراسی ها در دوره های مختلف دارای خصوصیات خاصی بوده اند ـ برای مثال، در دموکراسی باستان، شهروندان مستقیما در امور قانون گذاری و قضایی مشارکت داشتند، قدرت حکومت در دست مجمع شهروندان بود، و شهروند بودن محدود به تعداد اندکی از افراد بود (هلد، 1384، ص 62) ـ ولی با وجود این، باید از عناصر اصلی و مشترک دموکراسی سخن گفت که می توان به وضوح آن را در همه دموکراسی ها در طول تاریخ یافت، اگرچه در هیچ دوره ای به طور خالص مورد پذیرش قرار نگرفته و بر اساس ایدئولوژی ها و باورهای حاکم، محدودیت ها و تغییراتی را پذیرفته است؛ اما اصل آن را هیچ کس مورد انکار قرار نداده است.
ازاین رو، متذکر می شویم شرکت آحاد مردم برای برنامه ریزی و اجرا در حوزه های حکومتی، بخصوص قوه مقننه و مجریه که گاهی برای واجدان شرایط به صورت مستقیم بوده و در مواردی هم به صورت غیرمستقیم می باشد، از مشخصه های جوهری مردم سالاری اسلامی نیز می باشد که در اسلام هم مورد توجه قرار گرفته است؛ نوع حداقل و عمومی این مشخصه، شرکت در انتخابات، برای برگزیدن نمایندگان از احزاب و افراد است.
بنابراین، در مردم سالاری اسلامی انتخاب به عنوان یکی از انحای مشارکت سیاسی از حقوق مسلم شهروندان به شمار می رود و همان گونه که مقام معظم رهبری تأکید می کنند، همه باید در حفظ و حراست از آن تلاش نمایند: «مردم سالاری دینی ـ که مبنای انتخابات ماست و برخاسته از حق و تکلیف الهی انسان است ـ صرفا یک قرارداد نیست.